حيا و عفت امري فطري است و ا خلقت هر انسانيآميخته شده ب است و از مختصّات انسان است.

 نقش غیرت در احیای حیای اجتماعی

 

«يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِيکُمْ ناراً وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَيها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يعْصُونَ اللّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يفْعَلُونَ ما يوءْمَرُونَ؛  اي کساني که به خدا و رسولش ايمان آورده‌ايد! خود و خانواده‌تان را از آتش دوزخي که خود مردم و سنگ‌ها، هيزم و آتش آن است، حفظ کنيد که مأموران آتش، فرشتگاني بسيار سخت دل مي‌باشند که هرگز نافرماني خدا نمي‌کنند و آنچه به آنها گفته مي‌شود، فورا انجام مي‌دهند.»

حيا و عفت امري فطري است و ا خلقت هر انسانيآميخته شده ب است و از مختصّات انسان است. هر بچّه‌اي که به دنيا مي آيد، از نظر دروني نهاد او حيا و پرده‌داري است نه پرده‌دَري و بي‏شرمي؛ و همان پرده‌داري موجب مي‌شود که به طرف فعل قبيح و زشت نمي‌رود. يکي از ارزش‌هاي مهم اخلاقي که موجب حفظ حیا در زندگي انسان مي‌شود و باعث کسب عزّت و آبرو و شخصيت ممتاز مي‌گردد، خصلت غيرت است. غيرت از صفات برجسته و کليدي است که موجب جلوگيري شديد از تجاوز بيگانه به حريم استقلال و عزّت و ناموس شده، و باعث پيدايش ارزش‌هاي ديگري مي‌شود که هر کدام در جاي خود تکميل کننده هويت و شخصيت انسان مي‌گردند، و ره گشايي براي کسب آزادي، عفّت، استقلال و عزّت جامعه و فرد خواهند شد، و در بسياري از موارد عامل تحصيل افتخارات عظيم شده که با نبودن آن، دستيابي به چنان افتخاراتي امکان پذير نيست. در حقيقت خصلت غيرت همچون يک پليس مخفي هشيار و بيدار در روح و روان انسان، مراقب مرزها و حدود و خط قرمزها است، و انسان را به نظارت قاطع در اين راستا وا مي‌دارد، تا به پاسداري و نگهباني از حريم‌ها بپردازد. استاد مطهري مي‌نويسد:

«غيرتمند کسى است که نگاهدار عصمت و آبرو و شرف و عزت است و از قبول اهانت بر عرض خود ابا دارد.» 

يکي از مهم‌ترين و پر تأثيرترين اقسام غيرت، غيرت‌ورزي براي حفظ حريم حیا در جامعه مي‌باشد و ضد آن بي‌بند و باري و افسار گسيختگي ناموسي و انحرافات و آلودگي‌هاي جنسي است.

قرآن‌كريم، سبب اصليِ علاقه، محبت و مهر قلبي بين دو همسر را، خواست و ارادة الهي مي‌داند؛ كه با هدف به وجود آوردن محبت و دوستي، سكونت و آرامش در كنار يكديگر، توليد نسل، برآورده شدن نيازهاي عاطفي، روحي و رواني، تشكيل خانواده، تكميل يكديگر، سر و سامان دادن به امور زندگي و حتي مالي و… اين انس و علاقه را، در وجود انسان‌ها و زن و شوهر قرار داده است: 

«وَ مِنْ ءَايَتِهِيَّ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوََجًا لِّتَسْكُنُوَّاْ إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذَ َلِكَ لاَ ئَيَتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛  و از نشانه‌هاي او اين كه همسراني از جنس خود شما براي شما آفريد، تا در كنار آن‌ها آرامش يابيد، و در ميانتان مودت و رحمت قرار داد، در اين نشانه‌هايي است براي گروهي كه تفكر مي‌كنند.»

از آنجا که خانواده يک نهاد اجتماعي است همواره مورد تهديد داخلي و بيروني است و عوامل متعددي وجود دارد که بنيان اين بنيان اصيل اجتماعي را مورد تعرض قرار مي‌دهند. هرقدر خانواده دچار تزلل شود، سرنوشت جامعه در معرض خطرها و مشکلان افزون تري خواهد بود. لذا سرنخ تمام آسيب‌هاي اجتماعي را بايد در خانواده جست و جو کرد. سلامت جامعه وابسته به سلامت خانواده و سلامت خانواده نيز تحت تأثير عوامل متعددي است و چنانچه اين عوامل ناديده گرفته شود، رضايتمندي کامل از زندگي زناشويي براي زوجين حاصل نخواهد شد.

زنان و مردان از نظر نوع استفاده از مکانيزم‌هاي دفاعي متفاوت هستند و از نظر شخصيتي زنان با جمال و تجمّل خويش، عنصري فعّال، تأثيرگذار بر مردان هستند و اعتماد به نفس کمتري دارند. در هر حال نمود عاطفي زنان بيشتر از مردان است.  

مردان نياز دارند که مورد اعتماد همسرشان قرار گيرد و در مقابل زنان بيش تر نيازمند به مراقبت از سوي همسر خويش هستند و براي انجام کارها و تصميم گيري‌هاي خود به حمايت او احتياج دارند. 

غيرت ناموسي، حس دروني است که آفرينش براي محافظت و نگاهباني از حريم خانواده و پاسداري از نسل، در وجود مرد نهاده است.

مرد، پاسدار حرمت و کرامت زن است و زمينه‌ساز اين پاسداري و حراست از نواميس، ويژگي غيرت و مسئوليتي است که خداوند در مردان قرار داده است. هرچه مرد بر کمالات انساني خود بيفزايد، بر معرفت و غيرت او نيز افزوده مي‌شود.

در اين نگاه، مرد بايد همچون حصاري زن را در حمايت و مراقبت قرار دهد. اين حالت بايد هم در مراقبت نسبت به عفاف و پاکدامني زن باشد و هم در توجه به نيازهاي عاطفي و جنسي او باشد. توجه مرد به عفاف همسر خويش شرط اوليه حفظ حريم خانواده و حفظ سلامت اخلاقي آن است. حالت غيرت مرد اثر ديگري نيز در روحيه رفتار زن دارد، به اين صورت که در او احساس امنيت و اعتماد در پناه شوهر به وجود مي‌آيد که يک احساس لذت‌بخش و مطلوب براي اوست و در افزايش عشق و محبت وي به شوهر، مؤثر است. بنابراين مرد تکيه گاه زن است، مرد موظف است از حرمت و کرامت بانوي خويش دفاع کند و يک لحظه از ارزش و کرامت بانوي خويش غافل نشود.

غيرت مرد نسبت به همسرش در گام اول به معناي حمايت از اوست به گونه‌اي که هيچ گونه جسارت و اهانتي به همسرش را تحمل نکند. مرد غيور هرگز حاضر نمي‌شود زن و فرزندانش در سختي باشند و او در آسايش و آرامش، غيرت مرد نسبت به همسرش از آن جهت است که زن حريم زندگي مرد به حساب مي‌آيد و مرد نمي‌تواند اجازه دهد که حريم او شکسته شود به طور متقابل وظيفه‌اي هم به نام متوجه بانوان است به اين معنا که غيرت و حيا در کنار هم معنا مي يابد و يکديگر را تکميل مي‌کند.

امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: 

خداوند تبارك و تعالى دشمن مى‏دارد، مردى را كه به خانه‏اش هجوم آورده‏اند، و او دفاع نكند.