فقر و انفاق
«در جامعه‌های پویا و انقلابی، پس از رسیدن به اوج شکوفایی و پس از شکست‌دادن رقیب‌ها و خالی کردن میدان، دورۀ رکود و ایستایی و دورۀ خوش‌گذرانی و اشرافیت و به تعبیر قرآن، اتراف فرا می‌رسد. در این دوره، تجمل و خوش‌گذرانی‌ها، روح‌ها را فاسد می‌کنند و کاهل و تنبل بار می‌آورند. […] اما جامعه‌ای که امت است و مقصد دارد و هدف دارد و رسالت دارد، نمی‌تواند از این هدف‌ها و رسالت‌ها خالی شود و باید از آنها پاسداری کند. با این پاسداری‌هاست که جامعه از اتراف و در نتیجه از تنبلی و اسراف و در نتیجه از فقر و انحطاط و نابودی، نجات می‌یابد، به شرط آنکه این پاسدارها، برکنار نشوند و خریداری نشوند و سانسور نشوند!»
متن بالا، منتخبی از کتاب «فقر و انقاق»، در ۸۷ صفحه و در دو مقاله از مرحوم صفایی حائری است که در آنها به موضوع فقر و انفاق از دیدگاه اسلام پرداخته است.
در مقالۀ اول، ابتدا به تقسیم‌بندی انواع فقر بر اساس علت پیدایش، عوامل و ریشه‌های آن به فقر سرمایه‌داری، فقر استعماری، فقر خودساخته و فقر طبیعی پرداخته است. سپس به راه‌حل‌هایی که برای هر کدام در جوامع غربی، پیشنهاد شده و پیاده گشته، اشاره نموده است. در ادامه نقد این راه‌حل‌ها را بیان کرده و سپس نظریۀ اسلام را مطرح کرده و توضیح می‌دهد که بر اساس این راه‌حل، همۀ انواع فقر، قابل رفع است.
در مقاله دوم، بحث مختصری را در مورد انفاق مطرح نموده و آن را در هفت حوزۀ ارزش، انگیزه، اندازه، شکل و روش، مصرف‌ها، مانع‌ها و وسعت و گستردگی، مورد بررسی قرار داده است. در حقیقت نویسنده با اشراف کامل بر جامعۀ زمان خود، به بررسی مشکلات اقتصادی گریبان‌گیر جوامع مختلف، می‌پردازد و سپس با ارائۀ راه‌حل‌های دقیق، سعی در بهبود اوضاع دارد. خالی از لطف نیست که دمی بر سر درس این استاد گرامی بنشینیم، تا کمی بهتر به درک آنچه که هستیم و باید باشیم، برسیم.
