از رهبری تا دیده بانی!!

بررسی وظایف مربیان در فعالیت های قرارگاهی                                                                    

قرارگاه نه یک برنامه، بلکه آرایش تشکیلاتی ماست

در ابتدا می بایست تعریفمان را از قرارگاه اصلاح کنیم تا بتوانیم به نقشی که مربی در آن ایفا می کند، بهتر بپردازیم. همانطور که مستحضرید قرارگاه یک برنامه و فعالیت در کنار برنامه‌­های ما نیست. قرارگاه، آرایش قرارگاهی ما است و سازماندهی نیرویی ما در قالب آرایش قرارگاهی اتفاق می افتد. تعدادی از انجمن های اسلامی مدارس در یک محیط جغرافیایی گرد هم می آیند و با محوریت یک مربی و چندین سرگروه قرارگاهی را شکل می دهند تا در فعالیت های تشکیلاتی خود، به یک انسجام مطلوب دست یابند و با تشریک مساعیِ فکری و اجرایی عملکرد خود در مدرسه را توسعه دهند. باهمین منطق قرارگاه شهری در حوزه فعالیت های شهری و قرارگاه استانی و ملی جهت فعالیت در سطح ملی تشکیل می شوند.

سوتیتر: قرارگاه نه یک برنامه، بلکه آرایش تشکیلاتی ماست.

اگر بخواهیم این آرایش را شفاف تر کنیم می توانیم قرارگاه های ایام دفاع مقدس را مثال بزنیم. آنچه که در این قرارگاه ها اتفاق می افتاد، این بود که فرماندهان لشکرها و محور های مختلف عملیات (برای مثال در قرارگاه نجف) گرد هم می آمدند. جلسه با تلاوت آیاتی از قرآن کریم و تدبر در آیات قرآن و بیان برخی نکات اخلاقی و تربیتی آغاز می شد. سپس هر کدام از فرماندهان، گزارشی از اهم اقداماتشان مانند: وضعیت و آرایش نیرویی و برنامه های داخلی، نتیجه فعالیت های اطلاعاتی که منجر به پیش بینی تحرکات دشمن بود و … ارائه می کردند. سپس دستورات فرمانده مرور می شد و برای عملیاتی سازی آن بحث و گفتگو شکل می گرفت. در انتهای جلسه هم ذکر توسلی به اهل بیت(علیهم السلام) صورت می گرفت و فرماندهان محورهای مختلف به محل ماموریت خودشان برمی گشتند تا تصمیم‏ها و برنامه های عملیاتی را اجرا نمایند.

همین منطق در قرارگاه های ما نیز دنبال می شود. مسئولان انجمن های اسلامی در جلسات هفتگی گرد هم می آیند. جلسه با تلاوت قرآن، بیان نکات قرآنی، قرائت احادیث و… ادامه پیدا می کند. برای ارتقای معرفتی و معنوی این دانش آموزان، یک ارائه بحث معرفتی صورت می گیرد و دانش آموزان به گفتگو و مباحثه می پردازند.

دستورات فرمانده که در قالب سخنرانی های هفتگی مقام معظم رهبری(مدّ ظله العالی) ارائه می شود، مرور می شود و دانش آموزان از این بیانات به ماموریت یابی پرداخته و سهم و نقش خود را در تحقق این بیانات و یا گفتمان سازی در بین سایر دانش آموزان مشخص می نمایند.

سپس هر کدام از مسئولان انجمن اسلامی گزارشی از فعالیت های مدرسه خود در هفته گذشته بیان می کند؛ مشکلات و موانعی را که احتمالا در طول هفته گذشته با آن مواجه بوده با سایر دانش آموزان به اشتراک می گذارد و از راه کارها و کمک های مربی و سرگروه خود بهره مند می شوند.

از دیگر فعالیت های قرارگاه های می توان به جلسات ایده پردازی و برنامه ریزی به منظور عملیاتی کردن فعالیت هایی که می بایست در هفته آینده انجام شود اشاره کرد. در این جلسات هر کدام از انجمن ها با درکی که از موضوع پیدا می‏کنند، آماده می شوند تا در اولین جلسه هیئت مرکزی انجمن اسلامی مدرسه خود، به کمک سایر همفکرانشان این ایده ها و اولویت ها را متناسب با شرایط و اقتضائات مدرسه خود اجرا نمایند.

این مجموعه ای است از فعالیت هایی که یک مربی در راستای فعال سازی انجمن اسلامی مدرسه در جلسات قرارگاهی انجام می‌دهد.

هدایت، حمایت و نظارت

اما این همه ماجرا نیست. مستحضرید که انجمن اسلامی مبتنی بر خودجوشی و فعالیت های خودانگیخته دانش آموزان و بر اساس ابتکار و خلاقیت خود آنها اداره می شود و نقش مربی هدایت، حمایت و نظارت است. حتما مربی قرارگاه و سرگروه عزیز ما به این مسئله برخورد کرده است که در بسیاری از موارد، دانش آموزان عزیز ما علاقمند به فعالیت و ابتکار در مدرسه هستند اما از مهارت های کافی برخوردار نیست و نیازمند آموزش است. اینجاست که مربی و سرگروه عزیز ما به کمک او می آیند و ضمن انگیزه بخشی، مقدمات آموزش و کسب مهارتهای لازم برای انجام آن فعالیت خاص را برای دانش آموز محیا می نماید.

بخش دیگری از وظیفه مربی در راستای فعال‌سازی انجمن اسلامی مدرسه، ناظر به حل مشکلات و موانعی است که ممکن است مسئول انجمن اسلامی در طول مسیر فعالیت با آن مواجه شود. اینجا مربی ما نباید در جایگاه یک مسئول انجمن اسلامی قرار بگیرد و همه مشکلات او را مرتفع کنند. مربی حامی دانش آموز ما در مدرسه است و اگر مشکلی برای او پیش می آید راهنمایی های لازم را در اختیار او قرار می دهد تا او بتواند به کمک سایر همسالانش، مشکلات پیش آمده و موانع پیش رو را خود برطرف کند. مربی ، مباشر در اداره انجمن اسلامی مدرسه نیست بلکه او صرفاً یک راهنما است و تا جای ممکن از ورود مستقیم به فعالیت‌های اجرایی اجتناب می‌کند.

 در این زمینه، حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج علی اکبری تبیین دقیقی دارند. ایشان فرمایشی به این مضمون دارند که مربی در حوزه مسائل اخلاقی و تربیتی «قائد»؛ یعنی رهبر و مقتدا است. دانش آموز تحت تاثیر تربیتی این مربی، پا جای پای او می گذارند و از رهگذر انس با او تربیت می شود و فضایل اخلاقی را در خود تقویت می کند. پرواضح است که مربی ای با چنین ویژگی هایی بایستی خودش در این مسائل الگو باشد؛ اما در حوزه عملیاتی و اقدام و فعالیت و کار، مربی ما «سائق» است. سائق یعنی کسی که از یک ارتفاعی، به کاری که این دانش آموز انجام می دهد نظارت می کند. هر جا ببیند حرکت از مسیر اصلی منحرف شده است، راهنمایی می کند. اما این خودِ دانش آموز است که عملیات می کند و با اینکه خودش را در چتر حمایتی مربی می بیند اما کاملا آزادانه به ابتکار و خلاقیت و خودجوشی مشغول است. لذا در تشکل ما هر کاری که می تواند دانش آموز انجام دهد ، انجام آن توسط شبکه پشتیبان پذیرفتنی نیست.

در این نگاه، ما باید در قالب قرارگاه، آموزش‌ها و توانمندسازی های لازم را در اختیار دانش آموزان قرار دهیم تا او بتواند ماموریت‌های محوله را به خوبی انجام دهد، این تشکل متعلق به خود دانش آموزان است و انجام شدن یک فعالیت، اصل کار ما نیست؛ همین تجربه کردن، فعال بودن و سهیم بودن در فعالیت های انقلابی فارغ از کیفیت و خروجی کار، اصل کار را تشکیل می دهد. این که دانش آموز ما برای خودش سهم و نقش قائل است و از این طریق، توانمندی های مدیریتی و تشکیلاتی به دست می آورد، موضوعیت دارد.

نقش و وظایف مربی

اینجا یک سوال پیش می آید و آن این است که پس نقش تربیتی مربی کجاست؟ تحقق منظومه و سیر فکری-تربیتی نوجوان چطور انجام می شود؟ تحقق اهداف و موضوعات سیر فکری تربیتی از دو طریق انجام می شود. بخشی از این سرفصل ها ، آموزشی هستند. مربی با یک طرح بحث خوب، جذاب به ارائه این مباحث در فرصت های مختلف مواجهه می پردازد. اما بخش دیگری از اهداف و موضوعات وجود دارد که بایستی در قالب برنامه های تشکل پیگیری شود. هر کدام از برنامه های محوری و سراسری اتحادیه و همچنین برنامه هایی که توسط انجمن اسلامی مدرسه و اتحادیه شهرستان و استان طراحی و برنامه ریزی می شود بایستی محقق کننده بخشی از این اهداف و موضوعات باشد. به عنوان مثال برای برقراری انس با اهل بیت، از بستر هیئت انصارالمهدی(ع) استفاده می کند. برای آشنایی با اهداف و آرمان ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی خودِ دانش آموران را در نمایشگاه های مدرسه انقلاب درگیر می کند. برای آشنایی با مفهوم جهاد و شهادت، اردوی راهیان نور را تدارک می بیند یا دیدار با خانواده شهدا، برگزاری یادواره شهدا و عیادت از جانبازان و… را برنامه ریزی می کند.

بخش دیگری از حمایت ها مربی در قرارگاه، مربوط به مسائل علمی و درسی دانش آموزان عضو تشکل است. به هر حال، بنا به فرموده نماینده محترم مقام معظم رهبری، تشکل ما باید چهره علمی به خودش بگیرد و در اذهان به عنوان یک مجموعه فعال در این زمینه شناخته شود.

اینجا مربی و سرگروه عزیز ما وظیفه دارد که در مقابله با نگاه هایی که ناامیدی و بی تحرکی را به جامعه جوان و نوجوان ما تزریق می کنند، قدرت علمی و جرئت علمی را در آنها تقویت کند و دانش آموزان عضو انجمن اسلامی با نگاهی امیدوارانه به آینده، برای رشد این بخش از شخصیت خود برنامه ریزی کنند. دانش آموز عزیز ما باید فارغ از مسائل تحصیلی و درسی، به رشد و شکوفایی علمی خود نیز بیندیشد و به دنبال فتح قله های علم و فناوری باشد.

دانش آموز عضو انجمن اسلامی از رهگذر ارتباط با اتحادیه باید این احساس را به دست آورد که مسائل درسی و موفقیت درسی او برای شبکه پشتیبان ما حائز اهمیت بالاست.