معرفی چند رمان برتر در بیان مقام معظم رهبری
استعمار را «طلب آبادانی» گفته‌اند؛ آبادی، پیشرفت اقتصادی و ثروت اندوزی البته به هر قیمتی. این ثروت اندوخته، می‌تواند از راه استعمار ملت‌ها و تحقیر آنها به دست آمده باشد؛ غارت منابع و تخریب یک سرزمین، برای آبادی و پیشرفت گوشه‌ای دیگر از آن.
ظلم پنهان و آشکار این پدیدۀ شوم و ستمگر، طبیعتاً ارواح آزاد و شجاع را به فریاد و ستم‌خواهی وامی‌دارد. از جملۀ این فریادها را می‌توان از رمان‌ها و کتاب‌هایی که نویسنده‌های متعهد، آن را نوشته‌اند، شنید؛ قلم‌های هنرمندی که هم ما را با دنیای ظالم پیرامونی آشنا می‌کند و هم وسیله‌ای برای سرگرمی‌های فاخر و عبرت‌آمیز است.
در این میان، کتاب‌های برجسته‌ای هستند که تحسین اهل مطالعه را برانگیخته‌اند و خود را در تاریخ کتاب نویسی، جاودان کرده‌اند؛ رمان‌هایی مثل «بینوایان»، «ریشه‌ها»، «گذر از رنج‌ها» و کتاب ارزشمندِ «نگاهی به تاریخ جهان».
ریشه‌ها
«قانون می‌گوید اگر سیاه‌پوستی، در چشم سفیدپوستی راست نگاه کند، ده ضربه شلاق باید بخورد. قانونِ آنها می‌گوید اگر سفیدی، قسم بخورد که سیاهی دروغ گفته است، حق دارند یک گوش او را ببرند. اگر سفید بگوید سیاه دوبار دروغ گفته است، حق دارند دوتا گوش او را ببرند. قانون می‌گوید اگر آدم سفیدی را کُشتی، به دارَت خواهند زد؛ اما اگر سیاهِ دیگری را بکُشی، فقط شلاق می‌خوری… خواندن و نوشتن برای سیاهان غیرقانونی است. کتاب دادن به سیاه‌ها غیرقانونی است.»
اینها قسمت‌هایی از توصیه‌های یک سیاه‌پوست داستان، به «کونتاکینته» از شخصیت‌های اصلی رمان ریشه‌ها است. کتابی که در نوع خود یکی از بهترین‌ها است؛ یعنی در توصیف شیوۀ رفتار مستکبرین، کم نظیر است و حتی تا به امروز، چندبار از سوی مقام معظم رهبری جهت مطالعه معرفی شده است. این کتاب به شیوۀ برخورد استعمارگران با بومیان آمریکا می‌پردازد و آن را با هنرمندی خاصی تصویر می‌کند، به طوری که ایشان در یکی از سخنرانی‌های خود، پس از اینکه فرمودند: «یکی از شاخص‌های دیگر استعمار و استکبار، این است که جنایت را نسبت به ملت‌ها و نسبت به آحاد بشر مجاز می‌‌شمرند و اهمیت نمی‌‌دهند. این یکی از بلایای بزرگ استکبار در دوران جدید است»،(۱) برای ارائۀ مثالی روشن و مستند، به کتاب مذکور اشاره کردند. قلمی روان و هنرمند در بیان صادقانه و تأثیرگذارِ آنچه از ظلم بر مظلوم روا داشته شده است.
نگاهی به تاریخ جهان
سه ویژگی اصلی کتاب، عبارتند از اول اینکه تاریخی بومی است، دوم تحلیلی و توضیحی است و سوم به زبان ساده و حتی مناسب برای جوانان و نوجوانان نوشته شده است. تمام آنچه ذکر شد، از این کتاب یک پیشنهاد خوب برای مطالعۀ تاریخ ساخته است. کتابی که توسط «جواهر لعل نهرو» نویسندۀ انقلابی و ضد انگلیسیِ هند، نوشته شده است.
چند سال پیش، رهبر انقلاب در دیدار نخبگان جوان فرمودند: «این کتاب جواهر لعل نهرو -نگاهی به تاریخ جهان- را بخوانید؛ در بخشی که دخالت و نفوذ انگلیس‌ها در هند را بیان می‌کند، تصویر می‌کند، تشریح می‌کند -او آدمی است هم امین، هم مطّلع- می‌گوید صنعتی که در هند بود، علمی که در هند بود، از اروپا و انگلیس و غرب کمتر نبود و بیشتر بود. انگلیس‌ها وقتی وارد هند شدند، یکی از برنامه‌هایشان این بود که جلوی گسترش صنعت بومی را بگیرند. خب، بعد کار هند به آنجا می‌رسد که ده‌‌ها میلیون -آن وقت‌ها، صدها میلیون در دوره‌‌های بعد- فقیر و گدا و خیابانْ خواب و گرسنه به معنای واقعی، داشته باشد.»(۲)
گذر از رنج‌ها
رهبر انقلاب تا به حال چندین بار از رمان «آلکسی کانستانتینوویچ تولستوی» که راوی بخشی از انقلاب اکتبر است، نام برده‌اند و آن را یک رمان خوب در بیان حوادث یک انقلاب معرفی کرده‌اند. هم‌چنین در دیدار با مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۷۶ عنوان کردند: «من بارها مثال قصه‌های انقلاب اکتبر را گفته‌ام. یکی کتاب گذر از رنج‌های تولستوی است که فوق‌العاده است… اینها داستان‌های انقلابی است.»(۳)
رمان سه جلدی گذر از رنج‌ها، بر تجربه‌های گران‌بها و تاریخی مردم روسیه از ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۹ بنا شده و تصویرگر فراز و نشیب‌های جنگ جهانگیر اول، انقلاب اکتبر و جنگ‌های داخلی روسیه است. از سویی نادرترین رمانی است که نه از نگاه پرورش یافتگان سوسیال دموکراسی روسیه، بلکه از دید یک اشراف‌زاده نوشته شده است، که نخست با انقلاب شوروی از در ستیز برخاست، اما به تدریج و در پی ظهور ثمرات عینی اجتماعی انقلاب، از هواداران کوشنده آن شد و به انقلاب پیوست.
بینوایان
رهبر معظم انقلاب سال‌ها قبل دربارۀ شاهکار «ویکتور هوگو»، این گونه اظهار داشتند: «به نظر من بینوایان ویکتور هوگو، برترین رمانی است که در طول تاریخ نوشته شده است. من همۀ رمان‌های طول تاریخ را نخوانده‌ام -شکی در این نیست- اما من مقدار زیادی رمان خوانده‌ام که مربوط به حوادث قرن‌های گوناگون هم هست. بعضی رمان‌های خیلی قدیمی را هم خوانده‌ام. مثلاً فرض کنید «کمدی الهی» را خوانده‌ام. «امیر ارسلان» هم خوانده‌ام. «هزار و یک شب» را هم خوانده‌ام. وقتی نگاه می‌کنم به این رمانی که ویکتور هوگو نوشته، می‌بینم این چیزی است که اصلاً امکان ندارد هیچ کس بتواند بهتر از این بنویسد یا نوشته باشد و معروف نباشد و مثل منی که در عالم رمان بوده‌ام، این را ندیده باشم یا اسمش را نشنیده باشم…من می‌گویم بینوایان، یک معجزه است در عالم رمان‌نویسی، در عالم کتاب‌نویسی. واقعاً یک معجزه است… زمانی که جوان‌ها زیاد دور و بر من می‌آمدند، قبل از انقلاب، بارها این را گفته‌ام که بروید یک دور حتماً بینوایان را بخوانید. این بینوایان کتاب جامعه‌شناسی است، کتاب تاریخی است، کتاب انتقادی است، کتاب الهی است، کتاب محبت و عاطفه و عشق است.»(۴)
پی‌نوشت
- http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=4732
- بیانات در دیدار پنجاه هزار فرمانده بسیج سراسر کشور – ۲۹/۸/۱۳۹۲٫
- دیدار با مسئولان کانون پرورش فکری سال ۱۳۷۶٫
- http://farsi.khamenei.ir/others-report?id=9368
