بر پرنیان دعا

و سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ^۱ …                                                    

خداوندا مرا استوار و ثابت قدم بدار تا با کسی که با من ناراستی نموده، به خیر خواهی مقابله کنم.

در قبال خوبی و همچنین بدی دیگران، دو واکنش می‌توان انجام داد: هر یک را با بدی و یا خوبی پاسخ دهیم و عملاً چهار احتمال پدید می‌آید: خوبی در جواب خوبی، خوبی در جواب بدی، بدی در جواب بدی و بدی در جواب خوبی.

هر یک از این چهار واکنش می‌تواند نشانگر تربیت اخلاقی مناسب و یا نامناسب ما باشد. بدی در جواب خوبی به‌نوعی نشان‌دهنده پستی و ناسپاسی فرد خواهد بود. بدی در جواب بدی، منطق شایع روزگار ما است که دست‌کم می‌توان گفت عاری از هرگونه فضیلت اخلاقی است. خوبی در جواب خوبی، ابتدایی‌ترین انتظار از یک انسان است و قاعدتاً نباید فضیلتی به شمار آید؛ اما نشان‌دهنده و تثبیت‌کننده عالی‌ترین فضایل اخلاقی و بالاترین درجات تربیت یک انسان، این است که بدی دیگران در حق خویش را با خوبی پاسخ دهد.

این اکسیر اعظم اخلاقی می‌بایست از ابتدایی‌ترین مراحل تربیت به کودک و نوجوان ما آموخته شود. در این صورت است که می‌توانیم بگوییم ما حقیقتاً یک انسان تربیت‌کرده‌ایم و یا به فضایل و مکارم اخلاقی اهمیت داده و آن‌ها را گسترش داده‌ایم.

روح انتقام را در خود از بین ببرید. غضب شما جز در برابر دشمنان خدا و جز برای خدا هیچ کارایی دیگری ندارد. ارتباطات اجتماعی، وقت بروز غضب و محل تجلی انتقام نیستند.

به‌صورت کاملاً عملی از خود آغاز کنید و کودک و متربیِ تماشاچی را عملاً به این فضیلت اخلاقی دعوت کنید. نفس مستعد و روح آماده او پس از مشاهده این رفتار تحسین‌برانگیز در شما، مشتاق این رفتار خواهد شد و با تأسی به شما آن را انجام خواهد داد. به ویژه اگر این واکنش فضیلت‌محور در قبال خود او باشد، این تأثیر پررنگ‌تر و عمیق‌تر خواهد بود. احیاناً بدی او را با خوبی جواب دهید؛ بدخواهی را با خیرخواهی، کناره‌جویی را با نیکی، محروم ساختن را با بخشش و قهر کننده را با آشتی، غیبت کننده را با ذکر خیر و اساساً حسنات را با شکر و سیئات را با چشم‌پوشی پاسخ‌دهید.

۱٫صحیفه سجادیه دعای بیستم