یکی از حوادث مهم و تأثیرگذار قرن بیستم، وقوع انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) در ایران است؛ انقلابی که در دورانِ سیطرۀ اندیشه‌های الحادی و به تبع آن، انزوای اندیشه‌وران دینی، با استمداد از عنصر «روشنگری دینی» توانست توده‌های اجتماعی مردم را به‌طور فراگیر، به میدان آورد و جهان را به تعجب وادارد.
در بحبوحه و هیاهوی «وابستگی» یا «وادادگی» احزاب سیاسی ایرانی، نقش مهم تشکل‌های دینی در تحقق انقلاب اسلامی، غیرقابل انکار و مؤثر بوده است. صد البته این نقش تاریخی، در دوران تأسیس نظام اسلامی نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد. برای استفادۀ حداکثری و مؤثر، از ظرفیت تشکل‌های اسلامی در عصر حاضر، بازخوانی و یادآوری هویت تاریخیِ «تشکل دینی» مسئله‌ای حیاتی و مهم است.
کتاب «جستارهایی در باب تشکل دینی» اثر حسن مقدمی شهیدانی، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و مطالب مختصر در باب «تشکل دینی» است که در آن، اندیشه‌ها، مبانی و تجارب تشکیلاتی در بستر تاریخ تحولات اسلامی، مرور شده است تا زمینه‌ساز پژوهش‌های تفصیلی برای سایر پژوهشگران در این زمینه قرار گیرد.
معرفی هویت و کارکردهای «شرطه الخمیس»، «شبکه وکالت»، «نظام تبلیغی فاطمیان مصر»، «تجارب تشکیلاتی روحانیت شیعه در عرصۀ سیاست، آموزش، اقتصاد، نظام سازی، تربیت و…»، «نقش شبکۀ سراسری روحانیت در تحقق انقلاب اسلامی»، بررسی «رابطۀ متقابل بین مسجد و تشکل دینی»، تبیین «مبانی و راهکارهای تربیت تشکیلاتی» و هم‌چنین بازخوانی و گردآوری اندیشه‌ها و نظرات تشکیلاتی شخصیت‌هایی مانند آیت‌الله شاه‌آبادی، سید عبدالحسین لاری، میرزا کوچک‌خان جنگلی، آیت‌الله سید نورالدین حسینی الهاشمی، شهید صدر و…، بخشی از موضوعات یاد شده در این کتاب است.
این کتاب ۲۰۸ صفحه‌ای، در قطع رقعی و در ده فصل، توسط نشر معارف به چاپ رسیده است.
