امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که محیط پیرامونی ما در معرض نقل و انتقال داده‌ها و سرشار از انواع اطلاعات و اخبار به‌صورت‌های مختلف است. با نگاه به بنگاه‌های خبری و اهداف پشت پرده و همچنین عملکرد آن‌ها ضرورت آگاهی برای مواجهه با آن‌ها را افزایش می‌دهد. فروش روزنامه‌ها و نشریات خبری در ابتدای قرن نوزدهم میلادی در آمریکا بیشتر به دلیل انتشار اخبار غیررسمی، ستون‌های شایعات و همچنین داستان‌های پاورقی بوده است.۱ غالب روزنامه‌ها، شبکه‌های تلویزیونی و همچنین بنگاه‌های سینمایی آمریکا که زیر نظر شش غول بزرگ رسانه‌ای مدیریت می‌شوند پیشینه‌ای چنین داشته‌اند. قسمت غم‌انگیز ماجرا آنجاست که این رسانه‌ها با چنین پیشینه‌ای علاوه بر این‌که خود دارای مخاطبین زیادی هستند، منبع تأمین اخبار، اطّلاعات و برنامه‌های سرگرم‌کننده رسانه‌های سایر نقاط جهان نیز هستند. بر این اساس می‌توان اذعان نمود این رسانه‌ها بر فضای اطلاعات دنیا مسلط هستند و می‌توانند هرگونه که بخواهند آن را مدیریت کنند. با نگاه به این مطلب خبری در مورد زرد بودن ۸۰ درصد اطلاعات و خبرهای رسانه‌های دنیا توسط یکی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی را به‌صورت ملموس‌تری درک می‌کنیم.۲
با این شرایط، وجود صدها روزنامه، مجله، کتاب، خبرگزاری و شبکه‌ی تلویزیونی، آحاد افراد جامعه در برابر چنین فضایی نیاز دارند تا چتری بر سر گیرند و رژیم مصرفی را در استفاده از رسانه‌ها اتخاذ کنند؛ چنانچه مردم در برنامه‌های غذایی خود مواد ضروری را مصرف و از مواد غیر ضروری چشم‌پوشی می‌کنند در فضای رسانه‌ای هم باید بدانند چه مقدار از رسانه‌های مختلف اعم از دیداری، شنیداری و نوشتاری استفاده کنند و چه چیزهایی را از آن‌ها برداشت کنند. مواجهه صحیح با این حجم از اطلاعات و استفاده از ابزارهای ارتباطی نیاز به مهارتی دارد که به آن سواد رسانه می‌گویند. مهارتی که به انسان کمک می‌کند تا در بزرگراه‌ها و شاه‌راه‌های اطلاعاتی به راحتی حرکت کند. بنابراین هدف از سواد رسانه‌ای، تنظیم یک رابطه منطقی و مبتنی بر هزینه- فایده با رسانه‌ها است. به این معنا که در قبال زمانی که رسانه‌ها از انسان می‌گیرند چه چیزی به او عطا می‌کند؟ و در ازای زمان از دست رفته چه چیزی به دست آورده است؟
ازآنجایی‌که بدون سواد رسانه‌ای، نمی‌توان گزینش‌های صحیح از اطلاعات رسانه‌های مختلف داشت، ضرورت آموزش و آگاهی در این فضا دوچندان می‌شود. کشورهای کانادا و ژاپن پیشگام آموزش این مهارت در جامعه خود بوده‌اند که اولین ثمره آن آرامش جامعه در برخورد با انواع رسانه‌ها بوده است.
پی‌نوشت‌ها:
(۱) اسدی، عباس، «روزنامه نگاری در جهان معاصر»، ص ۳۰٫
(۲) http://www.mashreghnews.ir/fa/news/574342
