عدالت اجتماعی در اسلام
«اسلام، تنگدستی و احتیاج را برای مردم مکروه و بد میداند؛ زیرا میخواهد که آنان را از مشکلات زندگی مادی برهاند، تا به مقصد بزرگتر و به آنچه به انسانیت سزاوارتر است و به آن کرامتی که خدا مخصوص بنی آدم کرده است، برسند. […] اسلام در این روش خود، دو منظور دارد که هر دو را تأمین نموده است: اول اینکه شدیداً میخواهد که هر کس به اندازۀ توانایی خود، کار کند و بر اعانۀ اجتماعی، تکیه نکند تا به تنبلی و سستی روی نیاورد و دوم اینکه، به کسانی که محتاج شدهاند به قدر رفع احتیاجشان کمک کند و بار سنگین احتیاجات را از دوششان بردارد و زندگی شریف و آبرومندانهای برایشان تامین کند.»
متن بالا، بخشی از کتاب «عدالت اجتماعی در اسلام» نوشتۀ شهید سید قطب، مفسر بزرگ معاصر اهلسنت و از رهبران اخوانالمسلمین مصر است که به عدالت، جامعه، اقتصاد و حکومت اسلامی میپردازد و در دوران خفقان پهلوی دوم توسط آیت الله محمدعلی گرامی و استاد سیدهادی خسروشاهی ترجمه شده و انتشارات کلبه شروق آن را منتشر نموده است. ترجمۀ کتاب مشهور «العداله الاجتماعیه فی الاسلام»، در آن دوران و با فقدان منابع در این حوزه، بسیار بجا و پاسخی به پرسشهایی که در آن ایام مطرح میشد، بود و گروهها و ناشران مختلف، بارها آن را تجدید چاپ کردند. این کتاب از نخستین کتابهایی بود که ترجمه و نشر آن، موجب تداوم نشر کتابهایی از اندیشمندان جهان اسلام، توسط طلاب جوان حوزۀ علمیۀ قم گردید که به «نهضت ترجمه» معروف شد.
کتاب «عدالت اجتماعی در اسلام» در دوازده بخش، به نگارش درآمده است که نظر مسیحیت و اسلام را دربارۀ مذهب، جامعه و طبیعت بیان میکند. عدالت اجتماعی در اسلام، پایههای عدالت اجتماعی در اسلام، وسایل عدالت اجتماعی در اسلام، نظام حکومت در اسلام، نظام اقتصاد در اسلام، رویدادهای تاریخی در اسلام، مساوات و برابری همگانی، سیر تاریخی حکومت در اسلام، بنیامیه و بنیعباس، امروز و آیندۀ اسلام، دنیا بر سر دوراهی: اسلام یا کمونیسم، عناوین بخشهای دوازدهگانۀ این کتاب ارزشمند و تأثیرگذار هستند. پایانبخش کتاب هم «مقدمهای در مؤخره» نام دارد که در اصل، مقدمۀ نخستین چاپ ترجمۀ کتاب به فارسی است که استاد خسروشاهی در سن ۲۱ سالگی، پنجاه سال پیش در اواخر دهۀ ۳۰ نوشته است که به شناخت چگونگی اندیشۀ نسل جوان حوزۀ علمیۀ قم در آن دوران و مسائل مهم و حیاتی زندگی و اجتماع، میپردازد و ضمن آن، به زندگی و افکار سید قطب را بیان نموده است.
سید قطب، از جمله افراد انگشتشماری است که توانسته است با درک روح زمان و آشنایی با مسایل اجتماعی و اوضاع بینالمللی، مسائل اسلامی را به سبک روز و به شکل کتابهای علمی ـ سیستماتیک و به نام ایدئولوژی زنده و ارزندۀ جهانی، در مقابل مکاتب اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دیگر -کمونیسم، امپریالیسم، سوسیالیسم و کاپیتالیسم- به دنیا عرضه داشته و دنیایی را متوجه خود سازد. جداً مطالعۀ چنین کتابی از چنین نویسندهای مفید خواهد بود و اکیداً توصیه میشود.