نگاهی به بیانات رهبر انقلاب در مواجهه با فضای مجازی
نامش «دنیای مجازی» است؛ ولی بسیاری از ساحات دنیای واقعی را هم تغییر داده است. در برخی حوزه‌ها عرصۀ بزرگ‌تری از واقعیت برای خودش دست‌وپا کرده است. دنیای مجازی، پدیده‌ای فعال و مداخله‌گر است، که مفاهیم اساسی مثل زمان و نظام‌های ارزش‌ساز را هم تحت تأثیر قرار داده است. علمای اخلاق حتی معتقدند این ماجرا، بر بحث‌های حوزۀ انسان‌شناسی، سیر و سلوک و… نیز اثر داشته است؛ از جملۀ این مباحث، می‌توان به خلوت، حیا و مرزهای تقوایی اشاره کرد که مخاطب را نیازمند حرف‌های جدیدی می‌کند.
نقش‌آفرینی این فضای تازه متولد شده، به اندازه‌ای است که رهبر معظم انقلاب، اهمیت این موضوع را به اندازۀ خود انقلاب اسلامی دانسته‌اند.(۱) مواجهۀ ایشان با چنین پدیده‌ای، نگاهی دو وجهی است که این وجوه، در حکم انتصابهای مربوط به شورای عالی مجازی و مرکز ملّی مجازی و برخی بیانات ایشان، واضح است. وجه اول، تلاش برای مصون‌سازی نسبت به آسیب‌های آن و وجه دیگر، استفاده از فرصت‌هایی است که در بستر فضای مجازی ایجاد شده است.
دفاع همه جانبه
مواجهۀ ناگزیر ما با پدیده‌ای که برای آن هیچ پیش‌بینی‌ای نداشتیم، باعث شد ضرر و تهدید این عالم جدید برای ما، بیشتر از منافع و فرصت‌هایش شود. روبه‌رویی بدون محدودیت با فضای مجازی، باعث شده است بسیاری از عرصه‌های زندگی، دست خوش تغییرات فراوانی شود که در زندگی نسل‌های جوان‌تر، نمود بیشتری می‌یابد. لازم است نسبت به آسیب‌های آن، شناخت کافی را پیدا کرده و حتی با نگاهی آینده‌پژوهانه، به آسیب‌های آینده هم پی ببریم تا ضمن یافتن راه‌های درمان، بتوانیم بهترین سبک زندگی را با حضور این عامل فعال، طراحی کنیم. از جمله آسیب‌های روانی نوپدید -که بدون شک بر سلامت جسمانی هم منعکس خواهد شد- می‌توان به اعتیاد، ولگردی و وبگردی، کم‌حوصلگی، سطحی‌نگری، تحریک شدید احساسات، کاهش مدیریت هیجان‌ها، ضعف مدیریّت هیجانی و… اشاره کرد. از طرف دیگر، کاهش ارتباط انسان با طبیعت، سبکهای خانواده‌داری سایبری، ازدواج‌های سایبری و مسایل جامعه‌شناسانه‌ای از این دست، به زودی تبدیل به مسئلۀ بزرگی خواهد شد که باید پیش‌بینانه از آسیب‌پذیری در این حوزه‌ها، جلوگیری کنیم.
تغییر سنگربندی‌ها
اینکه دائم حرف از تهدیدها باشد، کار بلندهمتان نیست. لازم است برای خارج شدن از انفعال و حضور فعال و سازنده هم فکر کنیم. فضای مجازی با همۀ آسیب‌ها، فرصت‌های بی‌سابقه‌ای را هم فراهم کرده است؛ فرصتی برای تمام عرصه‌های فکری، فرهنگی، اعتقادی و حتی اقتصادی و سیاسی. رهبر انقلاب نیز در دیدار علما و روحانیون کرمان فرمودند: «اگر وارد این میدان بشویم و آنچه را که نیاز ماست -از مهمات تفکر اسلامى و انبارهاى معارف الهى و اسلامى- بیرون بکشیم و صرف کنیم، قطعاً بُرد با ماست؛ لیکن مسئله این است که ما باید این کار را بکنیم.»(۲) از دیگر اشارات ایشان که در حکم انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی، ناظر بر این وجه می‌باشد، تأکید بر برنامه‌ریزی برای بهبود شرایط کسب‌وکار مرتبط با فناوری‌های مجازی، تبدیل به قدرت سایبری در طراز جهانی و ایجاد و توسعه فناوری‌ها و صنایع کاملاً پیشرفته در تمامی ابعاد فضای مجازی است.(۳) در این افق، ایجاد رشته‌های جدید دانشگاهی، تربیت نیروی انسانی متعهد و متخص در تمام حوزه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نیز می‌گنجد.
شکی نیست برای شروع دوباره، باید مجاهدانه وارد میدان شد تا هر چه سریع‌تر، از موضعی که دائم مورد هجوم هستیم، خارج شویم و حتی آرایش تدافعی را هم کنار بگذاریم؛ لازم است فعال و مبتکر، خردمندانه و اصولی، در مسیر ساختن تمدن نوین اسلامی، از ابزار ایجاد شده استفاده کنیم و برای چندمین بار، نشان دهیم که با همین ابزار دشمن‌ساز، می‌شود اهداف جبهۀ حق را محقق کرد.
پی‌نوشت‌ها:
(۱) به نقل از حجت الاسلام حمید شهریاری، عضو شواری عالی فضای مجازی، منتشر شده در سایت Khamenei.ir.
