یکی از بهترین قالب‌ها و روش‌های خیمه‌داری، قالب بارش فکری است.
اهداف:
- ایجاد مشارکت در بین اعضای خیمه.
- ایجاد ارتباط محکم و قوی بین مربی و اعضای خیمه.
- ایجاد رقابت سالم در بین اعضا.
- ایجاد و تقویت روحیه‌ی کار جمعی و گروهی.
- ایجاد بستر مباحثه و تمرین عملی.
- جذاب و فعال سازی خیمه.
- شناسایی افراد نخبه.
- واداشتن اعضا به کار و تلاش فکری و اندیشه‌ای در خیمه.
- واداشتن اعضا به مطالعه و تحقیق بعد از اتمام خیمه.
- تفهیم و تبیین موضوعات مورد نیاز اعضای خیمه.
فواید: ( همه‌ی موارد بالا و …)
- تمرین اتحاد و کار گروهی و مدیریتی.
- تمرین کنفرانس دادن و صحبت کردن در بین جمع.
- اکرام اعضا و احترام به افراد و دادن شخصیت به آن‌ها.
- شنیدن نظرات مثبت و منفی اعضا در مورد موضوع و رد یا اثبات آن‌ها.
- شناخت بیش‌تر از اعضا برای تأثیر گذاری بهتر بر آن‌ها.
- آشنایی اعضای خیمه با شیوه‌ی نقد و بررسی.
- اقناع و رشد فکری و اندیشه‌ای اعضای خیمه.
- مشخص شدن افراد ممتاز جهت تشویق و … .
- رفع مشکلات اعضای خیمه.
- کنترل بهتر اعضا؛ مخصوصاً افراد شلوغ.
تعریف:
همان‌طوری که قطرات باران به صورت متناوب و پی‌در پی بر نقطه‌ای می‌بارد و آن نقطه را سیراب می‌کند، در این روش هم در مورد یک موضوع سؤالاتی به صورت اصلی و فرعی مطرح و جواب داده می‌شود، که این سؤالات و جوابها پیرامون آن موضوع، به صورت متناوب و پی‌در پی بر اندیشه و فکر مخاطب می‌بارد و اندیشه و فکرش را سیراب می‌کند.
سؤالات:
اصلی – فرعی
سؤالات اصلی:
- تعریف موضوع.
- ضرورت موضوع.
- پیام موضوع.
- هدف (جایگاه، حرف اصلی) موضوع.
- توقع موضوع از ما.
- توقع ما از موضوع.
- فواید (آثار و ثمرات) موضوع.
سؤالات فرعی:
- شبهات مطرح شده در مورد موضوع.
۲٫مشکلات مخاطب درباره‌ی موضوع.
- نیازهای مخاطب در مورد موضوع.
- موانع سر راه مخاطب پیرامون موضوع.
- عوامل دلزدگی مخاطب از موضوع.
- عوامل تشویق شدن مخاطب به موضوع.
و … .
مثال: موضوع حجاب
- حجاب یعنی چه؟ جوابها حجاب یعنی….. .
- حجاب چه ضرورتی دارد؟ حجاب….. .
- پیام حجاب چیست؟ پیام حجاب….. .
- حرف اصلی حجاب چیست؟ حرف اصلی حجاب
- توقع حجاب از ما چیست؟ حجاب از ما می‌خواهد….. .
- توقع ما از حجاب چیست؟ توقع ما از حجاب….. .
- آثار و فواید حجاب چیست؟ آثار و فواید حجاب ….. .
- چرا آن‌هایی که حجاب ندارند، بیش‌تر مورد توجه هستند؟
- چرا حجاب دست و پا گیر است؟
- آیاتی که مستقیماً به حجاب اشاره دارد؟
- چرا دیگران افراد با حجاب را مسخره می‌کنند؟ ( در بعضی جاها)
- چه عواملی باعث دلزدگی شما از حجاب می‌شود؟
- چه عواملی باعث تشویق شما به حجاب می‌شود؟
شیوه‌ی اجرا
رعایت مراحل زیر الزامی است:
الف. انتخاب موضوع با توجه به
- میل اعضای خیمه.
- نیاز اعضای خیمه.
- ظرفیت اعضای خیمه.
- اهمیت موضوع.
- مناسبت‌ها.
ب. طراحی سؤالات اصلی و فرعی درباره‌ی موضوع.
ج. نوشتن هر سؤال، به صورت جداگانه در یک برگه (برگههای هم شکل و به اندازه یک چهارم A4 آماده کنید و هر سؤال را روی یک برگه بنویسید و با خود به خیمه ببرید.)
د. عملیات اجرایی در خیمه‌ی معرفت:
- امضای توافق نامه بین اعضای خیمه و مربی:
مفاد و مواد توافق نامه عبارتند از:
ـ وقتی کسی صحبت می‌کند، همه به احترام او سکوت کنند و گوش دهند.
ـ به نظرات هم احترام بگزارند.
ـ نظرات هم را مسخره نکنند.
ـ جلسه باید فعال باشد و اعضا باید در مباحث شرکت کنند.
ـ در گوشی و صحبت دو نفره نداشته باشند.
ـ مباحث جلسه در حکم امانت است و بایستی محفوظ بماند.
با این کار، حساسیت خاصی ایجاد می‌شود، که باعث جدی گرفتن بحث می‌گردد و ایجاد انگیزه‌ی خوبی است.
- تقسیم اعضای خیمه به هفت گروه:
چند نکته:
۱ ـ تعداد گروه‌ها را تعداد سؤالات مهم (اعم از اصلی یا فرعی) تعیین می‌کند. مثلاً اگر ما ۸ سؤال مهم داشتیم، گروه‌های ما هم ۸ تا خواهد شد.
۲ ـ تعداد اعضای هر گروه هم به تناسب تعداد گروه‌ها تعیین می‌شود. مثلاً اگر کل اعضا ۴۰ نفر بودند و ما ۱۰ سؤال مهم داشتیم، قاعدتاً ۱۰ گروه باید داشته باشیم که در این‌صورت تعداد هر گروه باید ۴ نفره باشد.
۳ ـ برای هر گروه یک اسم زیبا انتخاب کنید. (البته شما جهت خوبی بدهید و از خود گروه‌ها بخواهید که اسمی برای گروه خود انتخاب کنند.)
- برای هر گروه یک دبیر یا سخنگو انتخاب کنید.
شرایط دبیر یا سخنگو:
الف. مدیریت خوبی داشته باشد.
ب. فرد مثبتی باشد.
ج. افراد از او حساب ببرند
د. بتواند خوب حرف بزند.
- یک برگه‌ی آماده شده از برگههای سؤالات اصلی یا فرعی را به دست سخنگوی هر گروه تحویل دهید؛ به طوری‌که هر گروه یک سؤال داشته باشند.
- ۱۵ دقیقه به گروه‌ها فرصت دهید تا با مشورت و همفکری هم، جوابها را روی برگه‌ی مورد نظر بنویسند.
چند نکته باید توضیح داده شود:
ـ جوابها می‌تواند ساده وکوتاه باشد.
ـ بعداً سخنگوها باید جوابها را در حضور جمع بخوانند، لذا باید دقت کنند.
ـ هر گروهی که جواب‌های بهتری بدهد، تشویق می‌شود.
ـ بعداً می‌خواهیم جوابها را به نقد و بررسی بگذاریم.
- در طول این ۱۵ دقیقه، خود مربی به عنوان عضو افتخاری در هر گروه به مدت ۲ دقیقه شرکت کند و حداقل یک جواب را به آن‌ها بگوید تا بنویسند.
فواید حضور مربی در هر گروه:
ـ حداقل یک جواب را می‌نویسند تا بعداً در جمع سرافکنده نشوند.
ـ سؤال مورد نظر خوب تبیین می‌گردد.
ـ جلوی انحرافات در پاسخگویی گرفته می‌شود.
- بعد از اتمام ۱۵ دقیقه، به ترتیب از سخنگوها دعوت می‌شود که در جلوی جمع حاضر شده و:
ـ خود را معرفی نمایند.
ـ اسم گروه خود و اعضا را اعلام نمایند.
ـ سؤال گروه خود را بخوانند.
ـ جواب هایشان را به صورت شمرده و یکی‌یکی بخوانند، تا هم مربی و هم همه‌ی اعضا بتوانند جوابها را بنویسند.
- مربی حتماً باید جواب‌هایی را که سخنگوها می‌خوانند، به دقت بنویسد، چون:
ـ به نظرات گروه‌ها و اشخاص احترام گذاشته و به آن‌ها شخصیت داده می‌شود.
ـ در صورت نوشتن جوابها توسط مربی، اعضای خیمه هم بیش‌تر به نوشتن رغبت پیدا می‌کنند.
ـ نوشتن مربی باعث مهم جلوه دادن مطالب می‌شود.
ـ وقتی مربی بنویسد، بعداً می‌تواند خوب نقد و بررسی کند.
ـ در صورت نوشته شدن، گروه‌هایی که جواب‌های بهتری داده‌اند، شناسایی و تشویق می‌شوند.
ـ جواب‌های غلط مشخص می‌گردد، که بعداً باید نقد شوند.
ـ مربی از اعضا بخواهد که حتماً جوابها را بنویسند، چون:
ـ در این صورت، مباحث را جدی می‌گیرند و اهمیت می‌دهند.
ـ در صورت لزوم، برای جلسات بعدی روی جوابها فکر کنند و همچنین مطالعه و تحقیق انجام دهند.
ـ اگر قرار شد امتحان گرفته شود، بتوانند از روی این جوابها، به سؤالات امتحانی پاسخ دهند.
- در پایان برنامه‌ی سخنگوها، مربی حتماً از سخنگو و اعضای گروهش تشکر نماید.
- در پایان از خود اعضای خیمه نظرخواهی کنید که چه گروهی جواب‌های بهتری ارایه داده‌اند.
- از اعضا بخواهید که روی جواب‌های داده شده مطالعه و تحقیق و بررسی‌های لازم را به عمل آورند، تا در جلسه‌ی بعد، جوابها مورد نقد و بررسی قرار گیرند.
ه. بعد از اتمام جلسه‌ی خیمه، جواب‌های گروه‌ها را به دقت بررسی نموده و جواب‌های صحیح و غیر صحیح را جدا نمایید و سپس به مطالعه‌ی دقیق‌تر بپردازید، تا در جلسه‌ی بعد به طور کامل و دقیق و با استناد و استدلال، جواب‌های صحیح را به اعضای خیمه توضیح دهید و تبیین نمایید.
و. درباره‌ی یک موضوع کتابی انتخاب و سؤالات اصلی و فرعی را طرح کنید و جوابها را در آن کتاب بیابید و علامت‌گذاری نمائید تا در جلسه‌ی بعد به عنوان نمونه از روی همان کتاب سوالات را مطرح کرده، جواب‌های آن‌ها را از روی کتاب بخوانید و شماره‌ی صفحه و سطر را هم بگویید.
ز. می‌توانید در موضوعات مختلف حول محور سؤالات اصلی و فرعی، به اعضای خیمه تکلیف دهید تا جوابها را به دست آورده، تحویل دهند.
چند نکته:
ـ مراقب گروه‌ها باشید که در کار هم دخالت نکنند.
ـ مراقب باشید که همدیگر را مسخره نکرده و به هم اشکال وارد نکنند.
ـ با توجه به موضوعات و مخاطبان، شما می‌توانید بعضی از سؤالات را حذف یا اضافه کرده و یا بعضی از این مراحل را کم یا زیاد اجرا کنید.
ملاک‌های ارزیابی قالب و روش بارش فکری:
- اعضای خیمه را به کار و تلاش در جلسه وادار کند.
- مشارکت همه‌ی اعضای خیمه را در بر داشته باشد.
- حتماً موضوع متناسب با مخاطب و نیاز او انتخاب شود.
- مربی توان اجرا و تفهیم مطالب و موضوع مورد نظر را داشته باشد.
- انتخاب سخنگوها یا دبیران به دقت باشد، تا بتوانند مطالب را خوب بازگو نمایند و مدیریت خوبی داشته باشند.
- بندهای مقررات جلسه کاملاً اجرا شود.
- عملیات اجرایی را به خوبی رعایت کند.
- به سؤالات اصلی حتماً جواب دهد.
- در صورتی که سؤالات فرعی مطرح شد، حتماً جواب داده شود.
- نکات تذکر داده شده را کاملاً رعایت کند.
*این روش برگرفته از روش‌های استاد معظم محمد اسماعیلی می‌باشد.
