کوثر مطهر

اشاره

تجربه ارتباط با دانش آموزان را داشتیم اما اینکه با آنها زندگی کنیم و مربی شان شویم نه. در آن تجربه احساس کردیم که دانش آموزان ما به یک سری از سوالات و شبهات خیلی سطحی گرفتار شده اند که می شود در فضایی مانند خیمه به آن ها جواب داد و ایشان را به یک مرتبه به آرامش روحی و روانی رسانید.

وقتی خیمه تشکیل شد و به عنوان مربی مشغول به کار شدیم چیز دیگری را تجربه کردیم جواب آن سوالات سطحی و راحت که می شد با دو جمله جوابش را داد ریشه در مبانی اعتقادی محکمی داشت که در فضای خیمه، دانش آموز به راحتی به آن مبانی روی می آورد و استدلال می کرد و توسط ذهن انتزاعی که تازه در وجودش شکل گرفته بود به سوالات خویش پاسخی را داده بود که گرچه برای خودشان قانع کننده و مستدل بود اما بنا نهادن خانه ای بر آب بود تازه فهمیدیم آنان که ادعای روشن فکری دارند چرا تمام وقتشان را صرف این طبقه از انسان ها قرار دادند. انسان های پاک و معصومی که ذهنشان به مانند زمین شخم زده ای است که هرچه در آن کاشتی برداشت می شود آن هم زمین آماده کشت.

کار را سخت تر از آن چه که فکر می کردیم دیدیم باید به یک سری از منابع و متفکرین ارزشمند اسلامی دست پیدا می کردیم تا بتوانیم آن را مرجع علمی خود و دانش آموزان قرار دهیم بر آن شدیم که صفحه ای بنا کنیم تا اندیشه متفکرین شیعی را در آن به نظاره بنشینیم و با آثارشان آشنا شویم.

خیمه اندیشه شناسی به ما امید می دهد که بتوانیم با مبانی تفکر شیعه آشنا شده و از دست رنج و تلاش شبانه روزی علماء و اندیشمندان جهان تشیع بهرهمند شویم و برای همیشه آماده مبارزه علیه جنگ فرهنگی دشمنانمان باشیم.

ضرورت مطالعه کتب استاد شهیدمطهری

روزی میان امام صادق (ع) و زراره درباره امام زمان (ع) گفتگویی صورت گرفت. امام (ع) فرمودند: (( أن للقائم غیبه قبل أن یقوم)) همانا حضرت قبل از آن که قیام کند، غیبتی دارد. زراره می گوید از حضرت پرسیدم که دلیل این غیبت چیست؟ امام صادق (ع) فرمودند: او می ترسد. حضرت در ادامه فرموند: ((یا زراره! وهو المنتظر وهو الذی یشک الناس فی ولادته. منهم من یقول مات أبوه ولم یخلف و منهم من یقول هو حمل و منهم من یقول هو عائب و منهم من یقول قد ولد قبل وفاه ابیه بسنتین و هو المنتظر، غیر أن الله تبارک و تعالی یجب أن یمتحن الشیعه فعند ذلک یرتاب المبطلون))

ای زراره! او کسی است که دیگران انتظار او را می کشند. او کسی است که بعضی از مردم در ولادتش شک می کنند. برخی هم می گویند: پدرش از دنیا رفت و او جانشین پدر نگردید. بعضی از مردم هم می گویند: او در رحم مادر است بعضی دیگر اعتقاد دارند که او به دنیا نیامده و هم چنین عده ای می گویند: دو سال قبل از وفات پدر به دنیا آمده است (ای زراره!» او کسی است که عده ای به انتظارش نشسته اند و بر خداست که شیعیان را (باغیبت او) آزمایش کند.

در این هنگام است که باطل گرایان در شک و ریب فرو خواهند رفت. او به امام (ع) عرض کرد: فدایت شوم، اگر من زمان غیبت امام عصر را درک کردم چه عملی را انجام دهم؟ (پاسخ این سوال با توجه به شخصیت و ظرفیت علمی و معنوی زراره باید بسیار عمیق باشد.) حضرت در جواب فرمودند: ((یا زراره! أن أدرکت ذلک الزمان فألزم هذا الدعاء: اللهم اعرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم أعرف انبیک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم أعرف حجتک اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی) ۱ (ای زراره! اگر آن زمان را درک کردی، ملازم با این دعاباش (همیشه این دعا را بخوان): بارالها خودت را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانی، نبی تو را نخواهم شناخت. بارالها! رسولت را به من بشناسان که اگر رسولت را به من نشناسانی، حجت تو را نخواهم شناخت، پارالها! حجت خود را به من بشناسان که اگر حجت خود را به من نشناسانی، از راه دینم گمراه خواهم شد). سوال زراره بسیار مهم است؛ یعنی «وظیفه دوران غیبت». اما جواب در نگاه اولیه بسیار ساده به نظر می رسد و هر چه در روایت تجسس می کنیم، سخن دیگری از امام نمی یابیم که به زراره چیزی از وظایف او در دوران غیبت گفته باشند، پس حقیقت چیست؟

یکی از بزرگترین کانال های انتقال معارف از جانب اهل بیت(ع) همین دعاهاست و باید بدانیم دعا وظایف را هم به ما گوشزد می کند و صرفا مناجات با حق تعالی نیست از اصول اساسی دعا در فرهنگ معارف اهل بیت (ع) آن است که اگر مطلوب ما در دعا، حاجتی است که ما نیز در برآورده شدن آن نقش داشته و از طرف خداوند مأمور به ایفای آن نقش هستیم، حتما باید وظیفه ی خود را انجام دهیم مثلا اگر از خداوند طلب علم می کنیم و باید خودمان هم به دنبال آن رفته، مقدار وظیفه ای را که به عهده ی ماست انجام دهیم، نه این که در گوشه ای بنشینیم و منتظر نزول علم بر قلبمان باشیم. با توجه به این نکته می توان بسیاری از معارف دقیق را از ادعیه بیرون کشید. اگر با همین دیدگاه به دعای امام صادق (ع) نگاه کنیم، یکی از وظایف بزرگ خود را در زمان غیبت خواهیم یافت. با توجه به ابتدای روایت زراره فهمیده می شود که امام زمان غیبت را روزگاری پر از شبهه می دانند که دوران امتحان شیعه نیز می باشد. در این زمانه عده زیادی در حقانیت امام عصر(ارواحنا فداه) او وجود ان حضرت که میداند امام، با تعلیم این دعا به یک نکته اشاره کرده اند که از وظایف شیعه در عصر غیبت است. وقتی در دعای جوانی که ((اللهم عرفتی نفسک)) (خداوندا خودت را به من بشناسان ) یعنی ای شیعه! به دنبال خداشناسی برو ومفهوم ((اللهم عرفنی رسولک )) ((اللهم عرفنی حجتک)) این است که رسول شناسی و امام شناسی از وظایف شیعه در عصر غیبت است. با این نگاه است که می توان به عمق دعایی رسید که امام صادق (ع) به زراره تعلیم فرمودند. دین شناسی و آشنایی با مبانی و فرهنگ عمیق اسلام از راه درست آن، از ارکان انتظار است که حتی شخصی چون زراره نیز از آن بی نیاز نیست.

چگونه با مبانی فرهنگ اسلام آشناشویم؟

برای بدست آوردن بهترین و مطمئن ترین راه مناسب در جهت آشنایی با مبانی و معارف دین، باید به سراغ کسی برویم که درک عمیقی از مجموعه عظیم اطلاعات اسلامی داشته و با رعایت جنبه های مختلف، با نظم منطقی و بیانی شیوا آنها را بازگو نموده است و مورد تأیید بزرگان و استوانه های علم و فقاهت باشد. حضرت امام (قدس سره) و مقام معظم رهبری (دام ظله) بارها و بارها به بهانه های مختلف، ما را به چیزی رهنمون کرده اند که حاصلش همین آشنایی با دین و مبانی فرهنگی اسلام می باشند. آن قدر تأکیدهای این دو بزرگوار، فراوان و متنوع است که راه را برای هر بهانه ای می بندد. از منظر این دو بزرگوار، برای آشنایی با مبانی اسلام باید بر سر چشمه کتب استاد شهید مطهری نشست این سفارش ها را می توان در چند جهت بررسی کرد.

۱-طلبه ها و کتاب های استاد: رهبر معظم انقلاب می فرمایند: ((اعتقاد من این است که طلاب باید کتاب های جهان بینی شهید مطهری را مباحثه کنند)) (( کتاب روش رئالیسم را یعنی آن پاورقی های ایشان را بر کتاب مرحوم علامه طباطبایی (ق) بایستی علما و متفکرین مباحثه کنند، تدریس کننده به طلبه ها و شاگردهایشان یاد بدهند. یک چنین کار گسترده حوزه ای بر روی آثار شهید مطهری باید انجام گیرد.)) نیز مقام معظم رهبری ((دام ظله)) در دیداری که با دانشجویان و کادر علمی دانشگاه امام صادق (ع) داشتند، فرمودند: ((من یک وقتی چند سال پیش به دوستان طلبه توصیه می کردم و می گفتم که اگر کسی فقط همین آثار ایشان را از اول تا آخر یک دور با دقت بخواند، این کافی است که او را به یک سطح مطلوب از معارف عمیق اسلامی برساند)) این جمله هر کسی را که اندکی با آن مأنوس شود و در آن تأمل کند پرواز می دهد. مقام معظم رهبری ((دام ظله)) می فرمایند: ((من خودم را شاگرد آقای مطهری می دانم. به ایشان گفتم: من شاگرد شما هستم. تعجب کرد و گفت: شما پیش بنده درس نخوانده اید، حقیقتا هم بنده پیش استاد مطهری درس نخوانده ام اما یکی از عناصری که بنیه اصلی فکر اسلامی من را پایه گذاری کرده است، سخنرانی های بیست سال پیش استاد مطهری است. این سخنرانی ها چاپ و منتشر می شد و الان هم هست و به نظر من الان هم سخنرانی های استاد مطهری برای کسانی که بخواهند در زمینه های اساسی اسلام چیزی بیاموزند، مانند یک معلم کاربرد دارد.))

آری، آن رهبری که ما محور اندیشه والای او شده ایم خود فکر اسلامی اش را در مکتب استاد مطهری پایه ریزی کرده است. باور کنید جمله ای زیباتر از این در میان جملات مقام معظم رهبری نیافتیم اما جمله ای است که به اندازه ی یک دنیا مسئولیت بر دوشمان می گذارد.

((موضوع دیگری که بارها گفته شده و شخص امام هم فرمودند، بنده هم مفید می دانم که بارها تاکید کنم و تکرار کنم، ترغیب و روی آوردن به آثار شهید مطهری است.))

یکی از نگرانی های ما این است که انقلاب و نظام در ذهن مردم مخصوصا جوانان کم رنگ شده و یا خدای نکرده رنگ ببازد و تمام همت خود را بر این گمارده ایم که چنین اتفاقی نیفتد. مقام معظم رهبری ((دام ظله)) می فرمایند: ((بنده روی این مطلب تکیه دارم: اگرما بخواهیم که این نظام درذهن مردم تعمیق بشود و حرکت انقلابی این مردم همچنان ادامه پیدا کند، باید افکار مطهری در بین مردم رواج پیدا کند.)) ((آن چیزی که ما می توانیم بگوییم: ((مبنای فکری انقلاب)) تفکرات شهید مطهری است و لاغیر.)) ((اعتقاد بنده این است که آثار شهید مطهری، مبنای فکری این جمهوری کنونی است.))

((راه گسترش و پیشرفت و شکوفایی فرهنگی جامعه بر مبنای آثار استاد مطهری است و امیدوارم این کار انجام بگیرد.))

۲-مرور زمان و کتب استاد

یکی از بهانه هایی که برای نخواندن کتب استاد شهید مطهری وجود دارد این است که این کتب متعلق به سال ها پیش است، برای این زمان که هزاران مساله جدید به میدان آمده، کاربرد نداشته و تاریخ مصرف آنها به اتمام رسیده است.

امام عزیز (قدس سره) در پیامی به مناسبت سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری می گویند: سالروز شهادت شهیدی مطهر است که در عمر کوتاه خود اثرات جاویدی به یادگار گذاشت که پرتوی از وجدان بیدار و روح سرشار از عشق به مکتب بود)). و مقام معظم رهبری (دام ظله) می فرماید: ((مبادا کسی خیال کند که ما بعد از انقلاب که مرتب کتاب های شهید مطهری را طبع و نشر می کنیم، تکراری است. نه در سخن حق و نه در کلام حکمت، تکرار نیست)) ((البته آثار آن بزرگوار، مثل یاد او زنده است. کتاب های شهید مطهری قابل مردن و تمام شدن نیست.)) ((آن چه کهنه نمی شود ، معارف و حقایقی است که هنوز جامعه ما محتاج دانستن و تکرار کردن و از بر کردن آنهاست و آن همان محتوای کتاب های شهید مطهری است.))

٣-کتاب هایی همگانی

یکی از بهانه هایی که نتیجه اش دوری از کتب استاد می باشد، این است که می گویند: این کتب به درد همه نمی خورد قشر خاصی می توانند از آن استفاده کنند. بعضی می گویند سطح کتابها آن قدر بالاست که جز آن هایی که بهره ای از علوم اسلامی دارند، بقیه، مخصوصا جوانان نمی توانند از آن استفاده کنند. عده ای دیگر هم می گویند سطح کتب پایین است و به درد عوام می خورد اما امام (قدس سره) و مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) اعتقاد دیگری دارند. امام راحل (قدس سره) می فرمایند: ((او با قلمی روان و فکری توانا در تحلیل مسائل اسلامی و توضیح حقایق فلسفی با زبان مردم و بی قلق و اضطراب به تعلیم جامعه پرداخت.)) ((مواعظ و نصایح او که از قلبی سرشار از ایمان و عقیده نشات می گرفت، برای عارف و عامی سودمند و فرح زاست.)) مقام معظم رهبری (دام ظله) هم می فرمایند:

((این کتابها و مباحث و گفتارهایی که آن عالم دلسوز و موید من عند الله به آن پرداخته است، چه مباحث اجتماعی و چه مباحث فکری، چه مباحث عمومی و چه مباحث فلسفی خاص، یکایک آنها برای جامعه لازم و حیاتی است.)) ((هنوز جامعه ما و نسل جوان و جامعه فرهنگی و علمی ما به دانستن همان مطالبی که آن بزرگوار از زبان و قلمش بیان کرد و در اختیار امت اسلام گذاشت، محتاجند.))

۴-سر فراموشی کتب استاد

اما چرا آثار استاد مطهری در میان ما نسبت به اهمیتی که دارد، به باد-فراموشی سپرده شده است؟ این دو نائب بر حق امام زمان (ارواحنا فداه)، این نکته را هم پاسخ داده و گوشزد کرده اند. امام (قدس سره) می فرمایند:(( اکنون شنیده می شود که مخالفین اسلام و گروه های ضد انقلاب درصدد هستند که با تبلیغات اسلام شکن خود، دست عزیزان دانشگاهی ما را از استفاده از کتب این استاد فقید کوتاه کنند. من به دانشجویان و طبقه ی روشنفکران متعهد توصیه می کنم کتاب های آن استاد عزیز را نگذارند با دسیسه های غیر اسلامی فراموش شود.))

مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) هم می فرمایند:(( مبادا وسوسه ی خناثان و زمزمه دشمنان که با فکر شهید مطهری مخالف بودند و به همین خاطر هم او را از دست ما گرفتند، موجب شود که کتاب های آن بزرگوار از رواج بیفتد که البته نخواهد افتاد. دل ها و ذهن های مشتاق نخواهند گذاشت که این مطالب عمیق از دست و ذهنیت جامعه خارج شود.))

بگذارید به عنوان حسن ختام این قسمت، سخنی از ایشان بیاوریم که می فرمایند: ((شهید مطهری انصافا نادره زمان ما بود. خواهش می کنم در این زمینه ها دقت کامل به خرج بدهید. این دریای بی پایانی است، در این قلمرو کار کنید. پیش بروید. مردم را از این سرچشمه ی تمام نشدنی سیراب کنید.))

خالی از لطف نخواهد بود که در پایان این گفتار داستانی را بگوییم که نشان از تاثیر به سزای مطاله ی آثار استاد مطهری دارد. یکی از علمایی که بارها کتب استاد مطهری را خوانده و تسلط زیادی بر آثار ایشان دارد، می گوید: ((در تهران با فردی کمونیست آشنا شدم. او مانند دیگر کمونیست ها هیچ دین و آیینی را قبول نداشت و در یک کلام کافر بود. بین ما بحثی در گرفت. او در مقام دفاع از کمونیسم و رد اسلام سخن می گفت و من هم کمونیسم را رد می کردم و از اسلام دفاع می کردم. هر چه بیشتر بحث می کردیم. کمتر نتیجه می گرفتیم. وقتی از مباحثه نتیجه ای گرفته نشد، بنا را بر آن گذاشتیم که هر کدام به شهر خود برگشته و من کتاب های کمونیسم را بخوانم و او کتاب های اسلامی را، البته قرار شد که او از میان کتب اسلامی، آثار شهید مطهری را بخواند. بعد از این قرار، من به اصفهان برگشتم و او هم به کردستان رفت. روزی به من گفتند نامه دارید. نامه را گرفتم. به آدرس روی پاکت نگاه کردم. نامه از طرف دوست کمونیستم بود. اولین چیزی که چشم من را خیره کرد جمله ای بود که در ابتدای نامه نوشته بود. با دیدن این جمله، هم تعجب کرده بودم و هم نمی دانستم از خوشحالی چه کار کنم، باورش برایم مشکل می آمد. او در ابتدای نامه اش نوشته بود ((بسم الله الرحمن الرحیم )) آری او با خواندن کتب استاد مطهری به حقانیت دین اسلام پی برده و مسلمان شده بود)).

امید است حالا که کمونیست ها هم از چشمه جوشان آثار استاد، محروم نیستند، ما هم بهره وافری از این کتب ارزشمند برده و از این راه، با معارف عمیق اسلام آشنا شویم. جا دارد که در این مجال قسمتی از سخنان نماینده رهبرانقلاب در اتحادیه حجه الاسلام حاج علی اکبری را در این باره بشنویم انجمن اسلامی وابسته به همت بچه های خود انجمن اسلامی است. یعنی واقعا در دبیرستان شما آن چند نفری که به عنوان هیئت مرکزی-مخصوصا از بین بچه های انجمن-انتخاب می شوند، کسانی که عضو شده اند، همه اینها واقعا پای کار بیایند، وقت بگذارند، وقت های حساب شده و برنامه ریزی شده-البته نمی خواهم بگویم بی رویه-بگذارند، با هم فکر کنند، فرصت های مطالعاتی تازه ای را برای خودشان ببینند، متناسب با شرایط مدرسه شان برنامه ریزی کنند، سایر بچه های انجمن را به میدان بیاورند و همین هیئت های انصار المهدی را تشکیل دهند، از نظر معنوی بیشتر خودشان را تغذیه کنند، فضای مدرسه شان را به معنویت آراسته کنند، آن خیمه های معرفت را پی گیری کنند، هسته های مطالعات ایدئولوژیک را راه بیاندازند که فوق العاده به آن نیازمندیم. عزیزان ما از کتاب های پر ارزش استاد شهید مطهری-رضوان الله علیه – از بخش هایی از آن که قابل استفاده در مقطع دبیرستان و متوسطه هست، استفاده کنند. برای فعالیت های انقلابی در سطح مدرسه شان برنامه ریزی کنند. مناسبت های انقلاب و تاریخ انقلاب را هم خودشان خوب مطالعه کنند، هم به بچه های هم سن و سال خودشان معرفی کنند.

بچه ها را نسبت به توطئه های استکبار جهانی، نسبت به تهاجم فرهنگی بیدار کنند. انجمن اسلامی یعنی این و واقعا معنای دیگری ندارد. یعنی ما یک اداره انیستیم، یک مجموعه ای که کسانی مسئولند، نشستند برنامه ریزی کنند، کارهایی آن ها انجام دهند، بفرستند در مدرسه، یا در شهرستان ها تا آن ها را پیگیری کنند، نه. در تشکیلات ما هماهنگ سازی در هسته مرکزی تشکیلات اتفاق می افتد، نظارت و طراحی های کلی انجام می گیرد، ولی کار اصلی به عهده خود بچه های عزیزما است. خدای متعال ما را در این کار خطیر و پرارزش کمک کند که حتی اگر بتوانیم یکی از بچه ها را جذب نموده و مصونیت بخشی کنیم، کار بسیار پرارزشی انجام داده ایم، چه برسد به حالا که با این همه مخاطب خوب و هوشمند و مومن مواجهیم. من قبلاهم گفتم که اصلا از بچه های این نسل نگران نیستم، من نگران خودمان هستم، ما جوابگو نیستیم، مربی ما کم می آورد. خلاصه اینکه امید فراوان، میدان باز و کار پر قیمت و خطیر و ظریفی در مقابل ما است و دوستان عزیز باید این میدانها را پیش ببرند، خوب یارگیری کنند، به کیفیت مدرسه ها و به انجمن ها خیلی بها بدهند و برای بچه ها ارزش زیادی قائل شوند.

کتاب های شهید مطهری، بهترین مبنا برای بحث ها

ما هنوز در مرکز، یک ستاد قوی و آماده ای که بتواند به سرعت، نیازمندی های خیمه ها را تولید و ارائه کند نداریم و این یک واقعیت است. رفقا دارند زحمت می کشند، با بعضی از مراکز دیگر هم که دست اندر کار این امور هستند صحبت شده، این زحماتی است که دارد کشیده می شود. اما تا این اتفاق بخواهد بیفتد شما نگذارید که جلسات در خلا بماند و بعد بچه ها جمع بشوند و بگویند که حالا متن نداریم و چهار مساله اینطوری برایشان مطرح بشود و دلسرد بشوند. بنابراین خیلی سریع از بین کتابهای موجود، یک متن را به عنوان محور بحث انتخاب بفرمایید، به نظر من هنوز هم کتابهای شهید مطهری، بهترین آثار است، زحمت زیادی کشیده شده ولی اثری به آن روشنایی و دلپذیری آثار آقای مطهری هنوز نیامده است. بعضی از کتابهای ایشان هم کتابهای پایه ای است که برای هر شرایطی مفید است. به عنوان مثال کتاب ((انسان و ایمان)) از این جمله می باشد. یعنی الان اگر کسی بخواهد یک کتاب معارف اسلامی پایدار که هم مطالب را به زبان روز بیان کرده و هم قشنگ تحلیل کرده به دست بیاورد، این کتاب ((انسان و ایمان یکی از آنهاست. کتاب بعدی همان ((جهان بینی توحیدی)) است که باز هم دقیقا از جمله همان متنهای مورد نیاز شماست.

سخنرانی در جمع دانش آموزان شهرستان نهبندان (۱۱/۲/۸۱)

کسب بصیرت با مطالعه آثار شهید مطهری

آقا در جلسه ای که در اسفندماه سال ۷۹ بچه های انجمن اسلامی خدمتشان شرفیاب شدند، فرمودند: ((هر انجمن اسلامی یک سنگر فرهنگی است)). ایشان تکلیف بچه های ما را مشخص کردند. در یک دیدار دیگر، آقا فرمودند باید به این انجمن ها، نوبه نو بصیرت برسد. یعنی بچه ها باید کار بصیرتی داشته باشند و به برکت این جمعشان که در انجمن اسلامی گرد هم آمدند به بصیرت بیشتر دست پیدا کنند. اگر اینطور شد، آن وقت این نهاد نورانی در هر دبیرستانی که باشد می تواند محیط پیرامونی خودش را روش کند و آنجا را حفظ نماید و بچه های مدرسه خودش را به بصیرت بیتشری برساند، ان شاء الله. این رسالت انجمن های اسلامی است. بنابراین بهترین موضوعی که انجمن های اسلامی ما می توانند درباره اش کار مطالعه کنند، آثار شهید مطهری است. مطالعه آثار این معلم بزرگ انقلاب اسلامی، بهترین کار است.

سخنرانی در جمع مسئولین اتحادیه مازندران

ضرورت متنوع بودن جلسات خیمه های معرفت

ما در تجربه کار با بچه ها به این نتیجه رسیده ایم که اگر بخواهیم یک جلسه، جلسه موفقی باشد و ادامه پیدا کند و خسته کننده نشود، باید کار به صورت ((جُنگ)) انجام شود. مثلا اگر یک ساعت یا دو ساعت در هفته جلسه داریم، چیزی حدود ۴۵ دقیقه یا ۵۰ دقیقه را می گذاریم برای آن متن اصلی و بحث اصلی، اما در کنار این لازم است که چند کار دیگر هم صورت بگیرد. به عنوان مثال جلسات با زیارت آل یاس شروع شود تا به جلسات ما طراوت ارتباط با حضرت مهدی (عج) را بدهد یا یک قطعه کوتاه از یک زیارت یا دعایی باشد تا جاذبه معنوی کار حفظ بشود.

دیگر اینکه حدود ۲۰ دقیقه ای ، یک دوره قرآنی باشد. به خوبی می توان یک گعده قرآنی تشکیل داد، افراد رحل بچینند، قرآن بگذارند و مقداری هم قرآن تلاوت کنند. لازم هم نیست که حتما هر کسی جداگانه تلاوت کند. البته اگر اینطور باشد بهتر است ولی اگر نشد، یک نفر که مسلط تر است تلاوت کند و بقیه گوش کنند. بهره گیری از قرآن به این شیوه، هم به جلسه صفا می دهد و هم نورانیت. حتی می شود در همان ۲۰ دقیقه، یکی از بچه ها که به تفسیر یکی از همان آیه های تلاوت شده نگاهی انداخته باشد، پیامهایی را که از آن آیه دریافت کرده بیان کند و بدینوسیله در هر جلسه ای یک آیه شاخص در اختیار همه قرار بگیرد. پس تا اینجا ما متن کار فکریمان را داریم، تلاوت قرآن به شیوه سنتی خودمان را داریم، و یک نکته قرآنی را هم داریم، توسلی نیز به اهل بیت مخصوصا به امام زمان (عج) داریم.

بخش دیگری هم که باید برایش زمان پیش بینی کنیم، این است که در حدود یک ربع، نیم نگاهی به چند مساله شرعی انداخته شود. یعنی رساله آورده شود و از جاهایی که لازم است و مناسب طرح در یک جلسه عمومی است خوانده شود، اصلا باید رساله خوانی در بین ما باب شود. زیرا مساله احکام خیلی مساله مهمی است و همین رساله خواندن و مراجعه به رساله و نگاه صحیح به احکام خودش موضوعیت دارد. اگر این چهار محور در این جلسه اتفاق بیفتد و شما بتوانید یک بخش کوچک دیگری را هم به جلسه ضمیمه کنید، کار تمام است آن هم این است که مثلا حدود ۲۰ دقیقه ای را اختصاص دهید به اینکه مثلا بیست نفری که از سه مدرسه در جلسه شرکت کرده اند، از هر مدرسه یک نفر به نمایندگی به مطالعه کتاب های استاد مطهری بپردازد حداقل در دور اول در پی حفظ تک تک جمله ها که می خواهیم به وسیله کتاب های استاد مطهری با چهره زیبای اسلام آشنا شویم و دیدگاهی نو و مطابق با واقع نسبت به این دین کامل به دست آوریم این آشنایی با مطالعه سریع حاصل می شود، حتی اگر جملات و داستان های کسب درذهنمان باقی نماند.

چگونه کتب استاد را مطالعه کنیم.

آنچه در پی می آید نکاتی چند درباره ی مطالعه آثار شهید مطهری است. امید است که برای خوانندگان گرامی کارگر افتاده و آن ها را در پیمودن هرچه صحیح تر این راه یاری کند. از شما تقاضا داریم همه این نکات را به دقت خوانده و به کار بندید، هم چنین از انتخاب روش های سلیقه ای هم به شدت پرهیز کنید.

ا-برای پیمودن هر راهی در ابتدا باید انگیزه رهرو برای پیمودن آن راه به حد بالایی برسد تا اگر موانعی ایجاد شد، هیچ تردید و تزلزلی در او پدید نیاید بسیاری از کسانی که کتب استاد را برای مطالعه انتخاب کرده و خواندن آن ها را هم آغاز نموده اند، به دلیل نداشتن انگیزه بالا در اوائل مسیر متوقف شده اند. دانستن اهمیت مطالعه کتب شهید مطهری بزرگترین عاملی است که می تواند ما را با انگیزه بالایی به طرف این کتب ارزشمند سوق دهد.

۲-یکی از عوامل عدم موفقیت این است که خواننده، روش های مطالعه را به صورت مختلط درباره هر کتابی استفاده می کند. هر کتابی را باید با روشی متناسب با هدف آن خواند. گاهی حفظ کردن، گاهی هم فهمیدن عمیق و دقیق، در بعضی موارد اطلاع سطحی و در مواردی هم گرفتن دیدگاه، یا تغییر و تکمیل یک دیدگاه قبلی لازم است.

٣-از آن جا که هدف ما حفظ کردن نیست، نباید از فراموشی مطالب هراسی داشته باشیم و همیشه این نکته در ذهنمان باشد که مفید بودن مطالعه یک کتاب، فقط در گرو حفظ آن نیست.

۴-پیام هر صفحه را بگیریم و بگذریم؛ پس اگر کلمه یا جمله ای برایمان مبهم بود و پیام هم متوقف بر فهم آن نبود بدون مکث از آن جمله یا کلمه عبور کنیم.

۵-حواسمان باشد که بسیاری از مطالب به ضمیر ناخودآگاه رفته و در موقعیتی مناسب، مثل بحث یا سوال یادآوری می شود.

۶-از نوشتن و خلاصه برداری کردن بپرهیزیم زیرا سرعت مطالعه را کند کرده، پس از مدتی انگیزه را کاهش می دهند. این گونه کارها برای دور دوم مطالعه است که معمولا کسانی که موفق به مطالعه یک دوره از کتب استاد می شوند، خودشان برای مطالعه دور دوم احساس نیاز می کنند.

۷-حتما یک وقت حداقلی برای مطالعه تعیین کنیم و هیچ روزی هم کمتر از آن مطالعه نکنیم؛ مثلا هر روز نیم ساعت را حتما مطالعه کنیم.

٨-از فرصت های کم هم برای مطالعه استفاده کنیم وقت های مرده راهم جزء اوقات مطالعه قرار دهیم.

۹-یک صفحه مطالعه را هم غنیمت بشماریم که قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود.

۱۰-برای این که بتوانیم از تمام وقت ها برای مطالعه استفاده کنیم، چه خوب است که همه جا کتاب استاد را به همراه داشته باشیم. این کار علاوه بر این فایده، در فرهنگ سازی مطالعه کتب استاد نقش به سزایی دارد.

۱۱-آسان بودن کتابهای اول، موجب بی اهمیتی شما به عمق مطالب نشود. کتاب داستان راستان که از ساده ترین کتب استاد است، از عمیق ترین کتب های ایشان نیز هست که جایزه بین المللی یونسکو را به خود اختصاص داده است.

۱۲-تمام تلاشمان این باشد که دور اول را به سرعت تمام کنیم.

۱۳-از مطالعه کتب متفرقه بپرهیزیم؛ مگر در مورد اضطراری

۱۴-با یادآوری هدف مطالعه کتب شهید از این که دیگران کتاب هایی با آب و رنگ بیشتر می خوانند، نگران نباشیم. این نکته را فراموش نکنیم که هدف، به دست آوردن دیدگاهی صحیح نسبت به دین مبین اسلام است که بدون داشتن چنین دیدگاهی، خواندن آن کتاب ها نه تنها هیچ فایده ای ندارد بلکه مضر هم هست.

۱۵-این را هم بدانیم که فهم کتاب هایی از بزرگان دیگر تا حد زیادی مشکل است و مطالعه کتاب های استاد، ما را برای فهم آن کتب هم آماده می کند.

۱۶-تشویق یکدیگر را فراموش نکنیم.

۱۷-گرچه تهیه و نگهداری کتب شهید جهت مراجعات بعدی بسیار مفید است و به همگان توصیه می شود، لکن امکان مطالعه امانی هم برای علاقمندان وجود دارد.

۱۸-نکته ای بسیار مهم و کلیدی: اگر کتاب های استاد مطهری را بدون داشتن یک سیر مشخص و فقط با انتخاب سلیقه ای بخوانیم، به هدفی که در پی آن هستیم نخواهیم رسید.

۱۹-اگر چند نفر با هم تصمیم گرفته اید کتاب های شهید مطهری را مطالعه کنید، می توانید با همکاری یکدیگر را در پیش برد مطالعه یاری کنید. مواظب باشید کار جمعی، سرعت مطالعه شما را کند نکند. نحوه کار جمعی می تواند به این شکل باشد که افراد گروه ضمن این که با سرعت مناسب به مطالعه کتب میپردازند هر هفته یا دو هفته یک بار گرد هم جمع شده سهمیه هفتگی را مشخص کرده، همه موظف شوند قبل از آمدن به جلسه یک بار دیگر صفحات مشخص شده را مطالعه کنند و وقتی در جلسه حاضر می شوند، هر کس چند صفحه را توضیح دهد و نکات زیبایی را که به نظرش رسیده برای دیگران بیان کند. فایده ی این جلسه آن است که اولا در یک کار جمعی، افراد با دیدن دوستان خود که به همین کار مشغولند، انگیزه بیشتری برای مطالعه پیدا می کنند. ثانیا با اطلاع از میزان مطالعه افراد گروه، حس رقابت ایجاد شده و همین امر در تسریع کار کمک شایانی می کند. ثالثا بی آنکه به سرعت مطالعه ضربه ای وارد شود مطالبی که یک بار مطالعه شده، بار دیگر مرور می شود.

۲۰-در تمام مراحل مطالعه از هنگامی که تصمیم می گیرید تا زمانی که مطالعه را تمام می کنید، از توکل بر خدا و توسل به اهل بیت (ع) غافل نشوید. در جلساتی که با نام آل الله (ع) برگزار می شود، از امام زمان ارواحنا فداه و اجداد طاهرینش بخواهید که شما را در این راه کمک کرده، ذهنتان را برای درک معارف ناب دین، آماده و لایق بگردانند.

اعتقاد ما این است که یکی از علل مهم شکست، غفلت از خداوند است. همه باید بدانیم که بی توفیق و یاری خداوند و ائمه ی معصومین (ع) هر کاری ناقص و ابتر خواهد ماند.

 

اولین سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری

۱-آشنایی با شهید مطهری ۲-داستان و راستان جلد (۱و۲) ۳-حماسه حسینی ۴-سیری در سیره نبوی ۵-پیامبر امی ۶-سیری در سیره ئمه اطهار ۷-جاذبه و دافعه ۸-ولاها و ولایت ها ۹-آزادی معنوی (گفتارهای معوی) ۱۰-ده گفتار ۱۱-پانزده گفتار ۱۲-بیست گفتار ۱۳-خاتمیت ۱۴-حکمت ها و اندرزها ۱۵-ختم نبوت ۱۶-امدادهای غیبی ۱۷-تکامل اجتماعی انسان ۱۸-انسان کامل ۱۹-حق و باطل ۲۰-قیام و انقلاب مهدی ۲۱-پیرامون جمهوری اسلامی ۲۲-پیرامون انقلاب اسلامی ۲۳-تعلیم و تربیت ۲۴-عرفان حافظ ۲۵-مسأله حجاب ۲۶-پاسخ های استاد ۲۷-اخلاق حسینی ۲۸-نظام حقوق زن در اسلام ۲۹-سیری در نهج البلاغه ۲۰-جهاد ۳۱-نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر ۳۲-اسلام و مقتضیات زمان جلد(۱و۲) ۲۳-مساله شناخت ۳۴-فطرت ۳۵-فلسفه اخلاق ۳۶-انسان و سرنوشت ۳۷-علل گرایش به مادیگری ۳۸-خدمات متقابل اسلام و ایران ۳۹-آشنایی با قرآن جلد (۱و۲) ۴۰-توحید ۴۱-عدل الهی ۴۲-نبوت ۴۳-امامت و رهبری ۴۴-معاد ۴۵-آشنایی با جهان بینی توحیدی ۶جلد ۵۱-نظام اقتصادی اسلام ۵۲-نظام حقوق زن ۵۳-اخلاق جنسی

دومین سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری(سطح بندی)

این سیر در سه سطح تنظیم شده که خود دارای مزایایی، همچون تسهیل در مطالعه در صورت نداشتن مجموعه آثار و دسترسی به یک سطح بندی اجمالی و کلی به کتب استاد می باشد.

* سطح ۱

۱-داستان راستان ۲-ده گفتار ۳-۲۰گفتار ۴-حماسه حسینی (سه جلد) ۵-امدادهای غیبی از زندگی بشر ۶-پیامبر امی ۷-اسلام و مقتضیات سازمان ۸-پیرامون جمهوری اسلامی ۹-گفتارهای معنوی ۱۰-انسان کامل ۱۱-جهاد ۱۲-سیری در سیره نبوی ۱۳-امامت و رهبری ۱۴-ولاءهاو ولایتها

* سطح ۲

۱-ختم نبوت ۲-جاذبه و دافعه علی (ع) ٣-تعلیم و تربیت ۴-مسئله حجاب ۵-مسئله شناخت ۶-تکامل اجتماعی انسان ۷-خدمان متقابل اسلام و ایران ۸-نظری به نظام اقتصادی اسلام ۹-آشنایی با علوم اسلامی ۱۰-قیام انقلاب اسلامی ۱۱-نبوت ۱۲-شش مقاله ۱۳-خاتمیت ۱۴-سیری در نهج البلاغه ۱۵-اخلاق جنسی ۱۶-نظام حقوق زن ۱۷-فطرت ۱۸-حق و باطل ۱۹-عرفان حافظ ۲۰-توحید ۲۱-معاد

* سطح ۳

۱-جهان بینی (۷جلد) ۲-فلسفه اخلاق ۲-عدل الهی ۴-فلسفه تاریخ ۵-شرح مبسوط منظومه ۶-حرکت و زمان ۷-انسان و سرنوشت ۸-الهیات (شفا)

سومین سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری (سیر موضوعی)

* نقطه آغاز:
۱-داستان راستان

*اصول اعتقادی:

۲-مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی ٣-توحید ۴-عدل الهی ۵-انسان و سرنوشت ۶-نبوت ۷-پیامبر امی ۸-ختم نبوت ۹-خاتمیت ۱۰-سیری در سیره نبوی ۱۱-آشنایی با قرآن (جلد) ۱۲-امامت و رهبری ۱۳-ولائها و ولایت ها ۱۴-جاذبه و دافعه على (ع) ۱۵-سیری در نهج البلاغه ۱۶-حماسه حسینی ۱۷-قیام و انقلاب مهدی ۱۸-سیری در سیره ائمه اطهار(ع) ۱۹-معاد ۲۰-علل گرایش به مادیگری

* اخلاق و تربیت:

۲۱-ده گفتار ۲۱-بیست گفتار ۲۳-گفتارهای معنوی ۲۴-حکمتها و اندرزها ۲۵-فطرت ۲۶-تعلیم و تربیت در اسلام ۲۷-امدادهای غیبی در زندگی بشر ۲۸-اخلاق جنسی ۲۹-فلسفه اخلاق ۳۰-انسان کامل ۳۱-حق و باطل ۳۲-اسلام و مقتضیات زمان (۲) ۳۳-تکامل اجتماعی انسان ۳۴-خدمات متقابل ایران و اسلام ۳۵-نظام حقوق زن در اسلام ۳۶-مساله حجاب ۳۷-پاسخ های استاد و اجتماعی ۳۸-نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر ۳۹-پیرامون انقلاب اسلامی ۴۰-پیرامون جمهوری اسلامی ۴۱-جهاد و اقتصادی: ۴۲-نظری به نظام اقتصادی اسلامی ۴۳-مسأله ربا و فلسفی ۴۴-مسأله شناخت ۴۵-آشنایی با علوم اسلامی ۴۶-اصول فلسفه و روش رئالیسم ۴۷-مقالات فلسفی ۴۸-حرکت و زمان ۴۹-فلسفه تاریخ ۵۰-شرح مختصر منظومه ۵۱-شرح مبسوط منظومه ۵۲-نقدی بر مارکسیسم

چهارمین سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری(گروه های سنی)

گروه سنی راهنمایی و دبیرستان

۱-داستان و راستان ۲-حماسه حسینی (۳جلد) ٣-حکمت ها و اندرزها ۴- گفتارهای معنوی ۵- دہ گفتار ۶- ۱۵گفتار ۷-۲۰گفتار ۸- سیری در سیره نبوی ۹- سیری در سیره ائمه اطهار ۱۰- جاذبه و دافعه علی (ع) ۱۱- ولائها و ولایت ها ۱۲- خاتمیت ۱۳- ختم نبوت ۱۴- پیامبر امی (ص) ۱۵-اسلام و مقتضیات زمان ۱۶- امدادها غیبی در زندگی بشر ۱۷- توکل و رضا ۱۸- گریز از ایمان و گریز از عمل ۱۹- تکامل اجتماعی انسان ۲۰- انسان کامل

گروه سنی دانشجویان، معلمان و مربیان

۲۱- انسان شناسی ۲۲- تعلیم و تربیت در اسلام ۲۳- عرفان حافظ ۲۴- حق و باطل ۲۵- مساله حجاب ۲۶- پاسخهای استاد ۲۷- نظام حقوق زن در اسلام ۲۸- اخلاق جنسی در ایران و غرب ۲۹- نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر ۳۰- پیرامون جمهوری اسلامی ۲۱- پیرامون انقلاب اسلامی ۳۲ – خدمات متقابل اسلام و ایران ۳۳- سیری در نهج البلاغه ۳۴ – جهاد ۳۵- آشنایی با قرآن (۱۵ جلد) ۳۶- مسأله شناخت ۳۷- شناخت در قرآن ۳۸ – فطرت ۳۹ – فلسفه اخلاق ۴۰- انسان و سرنوشت ۴۱- عدل الهی ۴۲- علل گرایش به مادیگری ۴۳- علوم اسلامی (۳ جلد) ۴۴- توحید ۴۵-نبوت ۴۶- معاد ۴۷- آشنایی با جهانبینی اسلامی (۶ جلد) ۴۸ – امامت و رهبری ۴۹- قیام و انقلاب مهدی ۵۰- تاریخ عقاید اقتصادی ۵۱- نظام اقتصادی اسلام ۵۲- مسأله ربا ۵۳- نقدی بر مارکسیسم ۵۴- فلسفه تاریخ (۴ جلد) ۵۵- مقالات فلسفه ۵۶- تعارضات منطقی ۵۷- اصول فلسفه و روش رئالیسم(۵ جلد) ۵۸- شرح منظومه ۵۹- شرح مبسوط منظومه (۴ جلد) ۶- حرکت و زمان (۴ جلد) ۷-الهیات شفاء

سیرهای پیشنهادی مطالعاتی آثار شهید مطهری اگر چه پر فایده و پر ثمر است اما دارای اشکالاتی است که مهمترین آن این است که نوعا برای فضای فکری طلاب و دانشجویان در نظر گرفته شده است، و تا بحال جز کتاب بینش اسلامی سابقه کار شایسته ای برای مخاطبان دانش آموز انجام نگرفته است.

یکی از مهمترین مأموریتهای اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان بازتولید آثار استاد مطهری در فضای دانش آموزی است، در این میان همه عزیزان را که در این باره طرحی نو دارند به همکاری دعوت می کنیم.

امیدواریم که روح بلند آن استاد شهید مدد کارمان باشد. گفتنی است که از اساتید بزرگوار دیگری چون حضرت آیت ا… خامنه ای ، و حضرت آیت ا.. شهید بهشتی ، طرح مطالعاتی عقاید اسلامی منتشر شده است که بهمراه چند طرح مطالعاتی دیگر در فرصتی مناسب تقدیم خواهد شد. امید است که این مختصر برای آشنایی اجمالی مربیان گرامی سودمند افتد.