گام دوم: شیوه های جذب

اشاره: در اولویت یادگیری برای عضو انجمن (مربی و دانش‌آموز) آنچه بعد از مهارت شناسایی مورد نیاز می‌باشد مهارت جذب است. این که جذب بر چه اساس و مبنایی انجام می‌گردد و کلید‌های جذب چه بوده و چگونه انجام می‌شود. مقاله حاضر در مقام پاسخ به این سوالات و تبیین مهارت جذب می باشد.

مقدمه

چیزی در عالم وجود ندارد که دو بعد جذب و دفع در آن نباشد، اگر سنگی یا خاکی بخواهد عقیق بگردد ناچار است که خاکهای مستعد و نامناسب را جذب و مواد ناسازگار را دفع کند. هر خاکی شایسته عقیق شدن را ندارد. جذب مناسب و دفع نامناسب در همه معادن و گیاهان و خاکها وجود دارد. مثلاً گیاه هر غذایی را جذب نمی‌کند، بلکه هر چه مناسب به حال آن است جذب کرده و هر چه نامناسب است دفع می‌کند.

در حیوانات نیز این دو بعد جذب و دفع وجود داشته و حیوانان در تعامل با یکدیگر با گروهی از دیگر موجودات همراه و با گروهی ناهمراهند. در دفتر دوم مثنوی معنوی داستان لک لک و کلاغی ذکر شده که با هم دوست و هم خانه شده بودند با هم می نشستند و با هم پرواز می کردند در حالی که هیچ شباهتی به یکدیگر نداشتند وقتی دقت شد دیدند که هر دو آنها می لنگند و این لنگ بودن هر دوی آنها عامل جذب یکدیگر و بنای دوستی آنها شده است. منتها این دو بعد در انسان بسیار دقیق و حساب شده یافت می‌گردد.

جذب، فعل و عملی می‌باشد که در مقابل خود جذب شدن را در بر دارد. آهن‌ربا اگر قدرت کشش جذب را دارد در مقابل حتماً آهنی بدون هیچ گونه مانع و عایقی می‌باشد که جذب می‌گردد لذا جذب باید در نقطه‌ای باشد که اشتراک طرفینی را داشته باشد.

در مورد هر جذبی، باید خواستگاه جذب و به عبارتی مورد سنخیت فرد مقابل با خود را به دست آورده و سپس عمل جذب صورت گیرد. آهن‌ربا همیشه با بخش دارای آهن یک جسم ارتباط برقرار می‌کند لذا باید آنچه را که مانع جذب است بر طرف ساخت حال این موانع جذب می‌تواند در وجود خود ما باشد که باید با دقت و خودسازی به رفع آنها پرداخت و یا موانعی از طرف مقابل که می‌بایست شما با تدبیر و زیرکی آن را حل نمایید.

الف. کلیدهای جذب

1. سلام

با توجه به اجتماعی بودن انسان و نیازمندی وی به ایجاد ارتباط با دیگر افراد جامعه و استوار سازی و تحکیم این روابط بی شک  این امر با کلی‌گویی به دست نمی‌آید لذا باید کلیدهایی ارائه شود تا مرزهای دوستی و پیوندهای عاطفی مستحکم گردد که سلام یکی از این امور است.

سلام، نام خداست و محبّت الهی. سفارش پیامبر است و معصومین علیه‌السلام که فرموده‌اند «من التواضع ان تسلم علی من لقیت» (خصال صدوق ۱۱)

از ویژگی‌های بارز سیره رسول خدا این بود که کسی نمی‌توانست در سلام کردن بر ایشان پیشی بگیرد و نوع سلام نمودن پیامبر یکی از روشهای جذب ایشان بود که افراد را مجذوب خویش می‌کرد به خصوص در جامعه دینی و با لحاظ این نکته که جواب سلام دادن بر مومنین واجب می‌باشد الزام به این امر باعث نرمی قلب و دل و ایجاد محبت دو طرفه خواهد شد که می‌تواند این جذب اولیه ؟؟؟ فراوانی گردد.

2. دست دادن

دست دادن و دست هم را صادقانه به گرمی فشردن، نشان دیگری از محبت و صمیمت و خیرخواهی است دلها را به هم نزدیک‌نر و محبت ها را بیشتر می‌سازد. تماس دو دست، قلبها را نیز به هم نزدیک می‌کند.

ما انسانها علاقه و صمیمت خود را با دست دادن ابراز می‌کنیم و بر عکس، اگر با کسی کدورت و دشمنی داشته باشیم، از دست دادن با او پرهیز می‌کنیم. به همین خاطر، این دستور مقدس و پر برکت اسلامی در تحکیم رابطه‌های دوستی و برادری ثمر بخش است.

امام باقر (ع) فرمود:

هر دو نفر مومنی که با هم دست بدهند، دست خدا میان دست آنان است و دست محبت الهی بیشتر با کسی است که طرف مقابل را بیشتر دوست بدارد. (کافی، ج ۲، ص ۱۷۹).

و نیز امام صادق (ع) می‌فرمایند:

هنگامی که دو برادر دینی به هم می‌رسند و با هم دست می‌دهند خداوند با نظر رحمت به آنان می‌نگرد و گناهانشان، آن سان که برگ درختان می‌ریزد، فرو می‌ریزد، تا آنکه آن دو از هم جدا شوند. (کافی، ج ۲، ص ۱۸۳)

جذب نمودن، نزدیکی قلب و روح دو انسان به یکدیگر می‌باشد لذا به هر میزان که قلب و روح انسان سیاه از کینه و کدورت نسبت به فرد دیگری باشد این جذب بسیار مشکل خواهد شد و باید ابتدا این کینه و کدورت از بین برود لذا پیامبر خدا می‌فرمایند:

تصافحوا، فان التصافح یذهب السخیمه (بحار، ج ۷۴، ص ۱۵۸)

مصافحه کنید و دست دهید، چرا که آن، کینه و کدورت را می‌زداید.

3. حسن خلق

کلام نرم، رفتار شایسته، گفتار مؤدبانه و جاذبه‌دار، تحمل فراوان و حلم بردباری و چهره گشاده و بشاش، از مظاهر و جلوه‌های حسن خلق است. به تعبیر دیگر وقتی محبت خود را به دیگران ببخشید، در حوادث، صبور و شکیبا باشید، خشم خود را فرو خورده، خویشتن داری کنید، بدی را با خوبی پاسخ دهید و از خشونت و عصبانیت و بد زبانی و تحقیر و توهین و تکیه به دور باشید دارای (حسن خلق) هستید.

اُنسی که مومنان با یکدیگر می‌گیرند باعث جذب همدیگر می‌شود که بسیار قیمتی و با ارزش است و این در سایه خویش اخلاق پدید می‌آید که حلقه وصل انسانها به هم می‌باشد پیامبر اکرم (ص) رابطه مومن با مومن و برخوردشان را با هم، همچون رسیدن یک تشنه به آب سرد و گوارا می‌داند که با آن سیراب می‌گردد.

تبسم مبداء بسیاری از آشنائی‌ها و زداینده بسیاری از غمها و کدورت‌هاست. برخورد با چهره باز با دیگران آنان را آماده می‌سازد تا دل به دوستی با شما بسپارند. خنده‌رویی و بشاش بودن، دیگران را دل و جرأت می‌بخشد تا بی‌هیچ هراس و نگرانی با شما باب آشنایی را باز کنند و سفره دلشان را پیششان بگشایند.

4. هدیه و بخشش

در راه دعوت اسلامی یکی از راه‌های نفوذ در روح و جان مخاطب و جذب وی هدیه و بخشش مالی می‌باشد که سمبل عاطفه و محبت بوده و موجب افزایش محبت افراد به یکدیگر می‌شود پیامبر اکرم در روایتی می‌فرمایند: هدیه دادن دوستی را به بار می‌آورد، برادری را تازه می‌سازد و کینه را می‌زداید (بحار، ج ۷۷، ص ۱۶۶)

نهال برای اینکه رشد کند و میوه دهد نیازمند به عواملی می‌باشد تا محصول بدهد و به تعبیر دیگر به بار بنشیند و ثمر دهد. مفهوم روایت این است که اگر می‌خواهید درخت دوستی شما ثمر دهد و به بار بنشیند از عوامل مهم آن هدیه دادن می‌باشد و در سیره پیامبر می‌باشد که برای کسانی که به دین اسلام مشرف می‌شدند هدایا و جوایز نیکویی اهدا می‌کرد.

5. آراستگی ظاهری

یکی از عواملی که موجب ایجاد علاقه بین افراد می‌شود و می‌تواند از کلیدهای جذب دیگران باشد آراستگی ظاهری است چرا که آراستگی و زیباییهای ظاهری عاطفه مثبت را بر می‌انگیزند و عاطفه مثبت عامل مهمی در جاذبه است و موجب جلب توجه دیگران می‌شود. پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: خداوند از بنده‌اش می‌پسندد که برای رفتن نزد برادرانش، خود را برای آنها آماده کند و بیاراید. این آراستگی و عطر زدن، هنگام ملاقات با مردم از ویژگی‌های مومنان برشمرده شده و به طور طبیعی موجب جلب محبت دیگران می‌شود لذا در سیره پیامبر داریم که در آینه می‌نگریست، موهای خود را مرتب می‌کرد، شانه می‌زند و گاهی در آب می‌نگریست و موهایش را می‌آراست و علاوه بر خانواده در کنار اصحاب و یارانش نیز آراسته بود.

بنابراین مدیر، مبلغ و مربی هر کس که می‌خواهد با جوان ارتباط برقرار کند بایستی در اولین برخورد خود، با دلپذیری نوع و رنگ و پوشاک، حتی نوع اصلاح سر و صورت و طرز حرکاتش در همان موجهه اول فرد را به خود جذب کند.

6. سکوت

سخن آرامش روح است و سکوت آسایش عقل و هر یک دارای جایگاه، شرایط و آسیب‌هایی است. همچنان که سخن گفتن و سلام و معاشرت نمودن می‌تواند کلید جذب قرار گیرد، در بعضی موارد و در خصوص بعضی افراد سکوت نمودن و صحبت کردن عامل جذب می‌گردد به طوری که شما در جلسات شلوغ و جمع‌های پرگفتگو و پر صحبت که هر کسی در موضوعی و بر نوعی با طرح بحث نمودن دنبال جلب توجه می‌باشد شما با سکوت نمودن خود نگاه افراد را به خود جلب نمائید. تا به نوعی جذب شما شدند تا حرفی و سخنی از شما فرا گیرند البته این دقت باید صورت گیرد که این عمل حتماً باید با نیت الهی و به منظور اهدافی مقدس و انسانی صورت بپذیرد.

7. طرح سوال

بعضی افراد در جمع و جامعه کمتر اهل صحبت کردن و همراهی هستند کارکرد سوال به عنوان یکی از کلیدهای جذب می‌تواند نوعی ابراز علاقه به مخاطب و اظهار توجه و دقت شما به حضور ایشان در این جمع باشد و باعث تشویق فرد جهت مشارکت بیشتر در بحث و در کل جذب شما گردد.

البته سوالهای نادرست، غیر مقید و یا به انگیزه‌های ناسالم می‌تواند فرایند جذب و ارتباط را دچار موانع و مشکلاتی سازد. از این روی دقت در نوع سوالات بسیار مهم می‌باشد که؛

یک. سوال بی‌فایده و موجب اتلاف وقتی و انرژی نباشد.

دو. سوال تجسس در امور شخصی دیگران نباشد.

سه. سوال تمسخر آمیز نبوده و باعث تخریب شخصیت مخاطب نگردد.

چهار. پاسخ سوال برای مخاطب سخت نباشد و به عبارتی سوال از یک سری موضوعات بدیهی و ساده باشد چرا که هدف ما جذب است نه چیز دیگر.

پنج. طرح سوال همراه با توجه و ابراز علاقه و محبت همراه باشد.

8. بی‌اعتنایی و کناره‌گیری

مواردی که تا به حال ذکر شد تماماً کلیدهای بودند که در مواجهه مثبت با مخاطب به کار می‌روند در بعضی موارد خاص و در جذب افراد خاص بعضاً بی‌اعتنا بودن یه فرد باعث جذب وی می‌گردد مانند مادری که برای ایجاد توجه و شوق ارتباطِ دوستی در فرزند با وی به طور مدبرانه قهر کرده و در بی‌اعتنایی به او باعث تقویت ارتباط خود با فرزند می‌گردد البته به کارگیری این  کلید نیازمند یک روحیه‌ شناسی خوب و مکان و زمان شناسی دقیق می‌خواهد که این امر با تمرین و مهارت و مطالعه فراوان به دست خواهد آمد.

ب. دسته‌بندی افراد برای جذب

پس از طرح مقدمات جذب و کلیدهای آن، لازم می‌باشد که یک دسته‌بندی اولیه از مخاطب دانش‌آموزی ارائه گردد تا در آشنایی با هر یک از این گروه‌ها فرد بتواند کارآمدترین روشها را برای جذب به کار گیرد.

روحیه	خصوصیات
آشنا	در نگاه اول آشنا هستید، زود انس می‌گیرند و دیر می‌برند و در همان نگاه اول گویا سال‌ها با هم بوده‌اند و مدت‌ها در هم جوشیده‌اند
ساده و مهربان	ساده و مهربان و یک رو هستند قلب و زبان و نگاهشان رازها را نگه نمی‌دارد و به راحتی سفره دل و فکرشان را برای تو باز می‌کنند
دیر آشنا و دیرجوش	به سختی تو را به خود راه می‌دهند و با اکراه دلخور می‌ستوند این افراد دارای پیچیدگیهایی می‌بایست که نمی‌توان به راحتی به خلوتشان راه برد. لذا وقت بیشتری را باید برای جذب آنها صرف کرد.
خشن و ناهمرنگ	افرادی که دارای روحیه خشن و بسیار تندی می‌باشند که نمی‌توان به راحتی آنها را جذب کرد و با آنها ارتباط برقرار کرد. لذا ابتدا باید مقاومت اولیه آنها را شکست و موانع اولیه را حذف کنیم.

نکته ۱:

مخاطب دانش‌آموزی به اقتضای سنی و اجتماعی خود از قسم اول و دوّم می‌باشند و عده‌ای نیز از قسم سوّم اما روحیه خشن و ناهمرنگ بسیار نادر می‌باشد به همین جهت جذب و ارتباط‌گیری در فضای دانش‌آموزی نسبت به دیگر گروه‌های سنی بسیار آسان می‌باشد.

نکته ۲: هر یک از این روحیه‌ها با یکی از کلیدهای ذکر شده و با لحاظ موقعیت زمانی و مکانی و موارد دیگر جذب شده و ارتباط حاصل می‌شود این هنر مربی و یا فردی که می‌خواهد کار جذب را انجام دهد می‌باشد که تشخیص دهد برای جذب این روحیه در این موقعیت از چه روشی باید استفاده کند چرا که این راه‌ها عمومیت نداشته و همه جا به کار نمی‌آید لذا باید همچون طبیب ابتدا تشخیص درستی صورت گیرد و سپس روش‌های مذکور به کار گرفته شود.