پشتیبانهای پشت صحنه انجمنیها
شاید برخی مربیان فکر کنند مخاطب اصلیشان نوجوانانی هستند که در خیمهها با آنها روبرو میشوند. شما درست فکر میکنید و بخش مهمی از مطالعات و افکار و تحلیل و بررسیهایتان به همین بچهها اختصاص دارد اما در اینجا قصد داریم از یک نیروی پشتیبانی فکری و روحی هم برایتان بگوییم که تا آنها نباشند و مجوز صادر نکنند این دختر و پسرهای خوب در خیمهها و قرارگاههای شما یافت نمیشوند و اینجاست که این عنصر مهم پشتیبانی پررنگ میشود. عنصری به نام والدین. آگاه کردن و متقاعدسازی و همراه کردن این عزیزان در قالب مشاوره نسبت به فعالیتهای انجمن و محافل و جلسات خصوصی و عمومیتان، دسته کمی از اهمیت فرزندانشان ندارد و الا هر لحظه امکان دارد یک نیروی خوب را از دست بدهید و لحظهای غفلت موجب خاک خوردن یک انجمن است.
مشورت به شروطها
مشورت از ریشه شور است و به معنای مراجعه به افرادی آگاه و مطلع برای شناخت راه حل مسئله و بهره بردن از تجارب و نظرات دیگران و شریک شدن در افکار و آگاهی آنها است. اما مشورت در موقعیتهای مختلف متفاوت است و میتواند به شکلهای فردی و گروهی باشد و با موضوعات مختلف. اینکه چه بخواهید بگویید بسیار مهم است چون ممکن است یک جمله غلط، یک عمر اشتباه را به دنبال داشته باشد. موقعیت شما نیز بسیار حساس و ماهیت مشورت در انجمن متفاوت است؛ حوزه مشورتی مربیان قرارگاهها بیشتر در مسائل عقیدتی و اخلاق جمعی است و وارد شدن در مسائل خصوصی مخاطب، بدون تمایل او منجر به بیاعتمادی میشود. بهتر است مشاورهها به شکل گروهی صورت بگیرد و سعهی صدر در این میان بسیار نقش کلیدی دارد. اما میتوانید به شکل غیرمستقیم، به مسائل و مشکلات مورد نظرتان اشارهکنید. یادمان باشد مشورت به معنای امر و نهی کردن نیست. این نکته را هم به خاطر بسپارید که خودتان هم در مشورت دادن نیاز به مشورت گرفتن دارید و هیچ کس در کارش بینیاز از این امر مهم نیست.
فرصتِ ایجادِ بسترِ حمایتی
ابتدا بهتر است بدانید چرا باید وقت صرف کرد و هر ساله و چند باره با والدین گرامی انجمنیها در زمانها و مکانهای مختلف صحبت کرد. شما با مشاوره میتوانید یک بستر حمایتی برای انجمن و نیرویتان فراهم کنید. این بستر میتواند به شکلهای مختلف بروز کند. مثلاً از مهارت پدر و مادرها در راستای فعالیتهای جمعی میتوان بهره برد. همچنین آرامش خاطری برای آنها ایجاد میشود تا نسبت به شرکت فرزندشان در انجمن، جبههگیری نکنند تا جایی که وقف ۲۴ ساعته شوند و همان جا رختخوابشان را پهن کنند؛ این یعنی قدرت بالای مشورت. شما در مشاوره میتوانید باعث تقویت فکر و اندیشه مخاطبتان نسبت به موضوع مورد بحث شوید و نگرش و بینش آنان را نسبت به اهداف انجمن روشنتر سازید و این شفافسازی باعث ایجاد حس اعتماد بین شما و والدین میشود و نتیجهاش عاید انجمنیها که راحتتر همراه شما باشند. از طرفی این اعتماد، آرامشی را در پی دارد که والدین از آن لذت میبرند و خیالشان راحت است که گوشت را دست گربه نسپردهاند. بالأخره هر پدر و مادری برای فرزندش، نگرانیهایی دارد و اگر آنها از جمع شما مطمئن نباشند اذن دخول فرزندشان به انجمن صادر نمیشود. یکی دیگر از مواردی که ما را ترغیب به این امر میکند ایجاد حس احترام متقابل است. برخورد و اطلاعرسانی خوب از سمت شما، باعث میشود برای شما ارزش و احترام قائل شوند حتی برای مدتی اندک. شما از این موقعیت میتوانید با یک تیر، دو نشان بزنید؛ یعنی هم به فعالیتهای خود رونق بدهید و هم والدین را نسبت به مشکلات روحی و عقیدتی و تحصیلی و اجتماعی فرزندشان آگاه کنید و این دلسوزی شما و وقتی که میگذارید باعث اعتمادسازی هم میشود. البته مواظب باشید هر چه از نیرویتان به دست میآورید صاف و صادقانه کف دست والدینش نگذارید و این کار بهتر است غیرمستقیم صورت بگیرد. مثلاً جلسهای درباره نیازها و خواستهای نوجوانان ترتیب دهید اما آنچه مدنظرتان است بیان شود نه آنچه در کتابها نوشته شده است.
چرا مشورت؟
همان طور که ذکر شد مشورت یعنی بهره بردن از تجربه و آگاهی افراد مطلع، حال اینکه چرا ما نیازمند مشورت دادن و مشورت گرفتن در انجمن هستیم عبارتاند از:
- ایجاد حس اعتمادسازی: ابتدا باید عرض کنیم ایجاد چنین حسنی نیازمند زمان است و تدریجی شکل میگیرد. شما هرگز نمیتوانید به کسی که هیچ شناختی نسبت به او ندارید تمام و کمال، همه گفتههایش را بپذیرید و عمل کنید. شما باید طوری عمل کنید که والدین از بودن فرزندشان در انجمن احساس خطر نکنند و آنجا را مأمن خوبی برای رشد فرزندشان بدانند، که البته اینچنین است. وفاداری، صداقت و قضاوت مناسب در برخوردها و مهارت ارتباط موثر با والدین، از عوامل اعتمادسازی بین شما و مخاطبتان است. آنها باید به خیرخواهی و درستکاری شما اطمینان پیدا کنند و در این میان، آمیزهای از احترام و سعهی صدر و صبر فراوان را در تعاملاتتان داشته باشید، فقط مواظب باشید تظاهر و ریا نباشد.
- ارتقای سطح آگاهی: بالا بردن آگاهی والدین نسبت به ماهیت و اهداف و چیستی فعالیتهایتان، ضروری است. اگر مادر و پدری فقط ببینند فرزندشان، وقتی را بیرون از منزل میگذراند بدون اینکه از کارش سر دربیاورند بالأخره، روزی یا مانع او میشوند یا با دعوا سراغ شما میآیند که چرا دائماً بچهی ما را این طرف و آن طرف میبرید. پس بهتر است قبل از اینکه کسی از کوره در برود و یقه شما را بگیرد، خودتان این بستر را برایشان فراهم کنید. آگاهی، موجبات آرامش و اطمینان خاطر را نسبت به موضوع مورد نظر فراهم میکند.
- افزایش مشارکت والدین: ارتباط، باعث همدلی و همراهی میشود و اگر از والدین، در برخی فعالیتها کمک و همکاری بخواهید، هم برای دو دلیل قبلی کارگشاست و هم مشارکت والدین را به دست آوردهاید و بعد از خدا و انجمنتان، حمایت والدین را کسب کردهاید. اینکه از مهارتهای مختلف والدینِ داوطلب در برنامهها استفاده و لحظاتی را با آنها سپری کنید موجب شناخت بیشتر میگردد و دیدن این موارد، برای جذب والدینی هم که فرصتی برای مشارکت ندارند مفید است.
خارها را از خود دور کنید
تا اینجا اهمیت و نکات مثبت مشاوره به والدین را بیان کردیم. نقطه مقابل هر یک از آنها میتواند خطری به دنبال داشته باشد و برای روشن شدن موضوع به چند نکته اساسی اشاره میکنیم:
- اگر برنامه مشاوره به والدین، در مدت زمان مشخص و مدوّن و هدفدار شکل بگیرد هم در صرف وقت شما و هم بودجه اتحادیهتان، بهینهسازی میشود. در غیر این صورت نیاز است برای توجیه والدین، بارها تماس تلفنی داشته باشید و وقتی را حضوری به شکل فردی اختصاص دهید و این یعنی هدر رفت انرژی.
- شاید شما هنوز در فنون مشورت قوی نباشید و این کار از عهده شما برنیاید و احتمال دارد در چند برخورد اول، والد نیروی شما از حضور فرزندش در انجمن منصرف شود و نهایتاً مجبور باشید با یک نیروی مستعد، وداع کنید.
- هرچقدر، آگاهی و اطلاعرسانی باعث تقویت ارتباط و اعتماد خاطر والدین میگردد، نبود این آگاهی به مراتب وخیمتر است و بیاعتمادی را به دنبال دارد.
- گاهی این ناآگاهی فقط به ارتباط شما با والدین ضربه نمیزند. میتواند رابطه فرزند با والدینش را هم خدشهدار کند و به او اجازه هر فعالیتی را ندهند و زمان حضورش را محدود کنند، حتی در گفتگوهای تلفنیاش با شما هم محدود میشود و در نهایت، نوجوان عطای انجمن را به لقایش میبخشد تا این قدر از جانب والدینش اذیت نشود.
- هماهنگ نشدن ارزشها و فرهنگ والدین با اهداف و ارزشهای انجمن، میتواند یک جنگ فرهنگی بزرگ را در خانه و ذهن نیروی شما ایجاد کند. برخی از انجمنیهای حاضر در انجمن، ارزشهایی متفاوت با پدر و مادر خود دارند. بهتر است این نیروها شناسایی شوند و راهکاری ویژه برای والدینشان ترتیب داده شود.
راههای رسیدن به هدف
همه مشکلاتی که شما مربی عزیز، در پیش رو دارید با تمام سختیهایش، قطعاً راهحلهایی دارد. راهکارهایی که در اینجا ذکر میکنیم میتواند برایتان مفید باشد اما بهتر است قبل از به کار بستن آنها، موقعیت خود و انجمن و بودجهتان را بسنجید چرا که هر مسئلهای، نسخهای مخصوص به خودش دارد؛
- جلسه معارفه: این جلسه بهتر است قبل از شروع رسمی فعالیت نیروهای جدیدتان صورت بگیرد. در این جلسه والدین را با چشمانداز و اهداف و مسائلی که قرار است در قرارگاهها بیان شود آشنا کنید و در نهایت از آنها نظرسنجیای داشته باشید. اگر نوع سؤالات در نظرسنجی هوشمندانه، هنرمندانه و فرهنگ مآبانه باشد، شاید خیلی از نکات را دریابید و حالا یک قدم جلوتر از آنچه فکر میکردید ایستادهاید.
- اعتمادسازی میانبر: همه آگاهی اگر در حرف خلاصه شود خیلی زود رنگ و لعاب خود را از دست میدهد. شما میتوانید از طریق نیروهای نوجوانتان، به طور غیرمستقیم، اعتماد والدین را جلب نمایید و رشد اخلاقی و انجمنی را با یک حرکت غافلگیرانه نشانشان دهید. این کار میتواند در قالب کمک به والدین در منزل، سحرخیزی، بهبود رفتار در منزل، رفع معایب اخلاقی نیرو که جان والدینش را به لب رسانده و … صورت بگیرد. مثلاً قرار هفتگی بگذارید و بگویید بعد از نماز صبح نخوابیم و چند صفحه قرآن بخوانیم یا قرار کوهنوردی بگذارید و اجازه بدهید والدین یا خواهر و برادرهای خود را همراهشان بیاورند.
- نامه توجیهی: شما میتوانید در ابتدای امر، نامهای توجیهی با قالب انجمنی به درب منزلشان ارسال کنید. در پیوست نامه هم چشمانداز و کارت تبریکی قرار دهید یا هر پیوست دیگری که فکر میکنید بهتر جواب میدهد.
- جلسات گاهگاهی: هر چند وقت یکبار، جلساتی ترتیب دهید و والدین را از اهم فعالیتهای انجمن آگاه کنید. در کنارش، از یک مشاور حاذق دعوت به عمل آورید تا مشاورهای رایگان در خصوص موضوعات مدنظرتان به مهمانانتان داشته باشد. مطمئن باشید یکی از سؤالات مهم پدر و مادرهای مخاطب شما این است که با فلان رفتار فرزندم چه کنم؟ شما این رفتار را محور بحث قرار دهید و مابقی ماجرا.
- دعوت همگانی: حتماً در اتحادیهتان به مناسبت اعیاد و شهادت و … مراسمی برپا میکنید. حضور والدین در این مراسم همگانی باعث انس بیشتر با شما و فرزندش خواهد شد.
- پیشنهاد انجمنی شدن: میتوانید در راستای برنامههایی که در طول سال برگزار میکنید از والدینی که تخصصی در زمینه مورد نظر دارند دعوت به همکاری کنید. مثلاً جشنواره غذایی برپا کنید و از مادران و پدرانی که آشپز هستند یا در طبخ هنرمندند به عنوان ارزیاب و داور جشنواره بهره ببرید.